Zapalenie ucha, najczęściej występuje u dzieci poniżej drugiego roku życia. Jak rozpoznać, z czym mamy do czynienia i w jaki sposób leczy się ten stan zapalny?
Jest bardzo bolesne i może stanowić zagrożenie dla zdrowia dziecka. Co gorsza, zapalenie ucha, najczęściej występuje u dzieci poniżej drugiego roku życia – czyli w okresie, gdy malec nie potrafi nam powiedzieć, czy i co go boli. Jak zatem rozpoznać, z czym mamy do czynienia i w jaki sposób leczy się ten stan zapalny?
Zapalenie ucha środkowego – zmora małych dzieci
Zapalenie ucha środkowego to prawdziwa zmora małych dzieci. Jak dowodzą statystyki, aż 65% maluchów choruje minimum raz przez pierwsze dwa lata życia, a aż 1/3-ciej stan zapalny przydarza się więcej, niż trzykrotnie.
Im dziecko jest starsze, tym ryzyko wystąpienia infekcji stopniowo się zmniejsza. W gronie 15-latków na zapalenie ucha choruje już tylko co dziesiąte dziecko.
Zapalenie ucha - przyczyny choroby
Za stany zapalne ucha odpowiadają przede wszystkim wirusy oraz bakterie. Oprócz nich, lekarze wymieniają także czynniki ryzyka, które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia choroby u naszego dziecka. Jest to niska odporność, specyficzna budowa ucha (drobne lub większe nieprawidłowości anatomiczne), refluks żołądkowo – przełykowy, alergie czy przerost migdałków.
Warto podkreślić, że zdecydowana większość, bo aż 90% przypadków zapalenia ucha to zapalenia wtórne – pojawiające się jako konsekwencja stanu zapalnego w górnych drogach oddechowych. Innymi słowy, dziecko ma katar, zapalenie gardła lub krtani, a kilka dni później dołącza się zapalenie ucha. Zapalenia pierwotne zdarzają się dużo rzadziej.
W związku z powyższym należy obalić mit, jakoby zapalenie ucha było konsekwencją przewiania ucha podczas spaceru (czyli „załóż mu czapeczkę, bo będzie miał zapalenie uszu!”). Zapalenie ucha powstaje od wewnątrz, nie od zewnątrz. Dlatego w piękne, lekko wietrzne dni spokojnie możemy zostawić czapkę w domu.
Objawy zapalenia ucha – jak rozpoznać chorobę u dziecka, które jeszcze nie mówi?
Ba, nie mówi, a często nawet i nie potrafi pokazać, gdzie je boli! W takiej sytuacji w dobrą stronę (stronę gabinetu lekarskiego) skierują nas następujące sygnały:
- Intensywny, wyraźnie inny, niż zwykle, płacz dziecka – niemowlę albo bardzo małe dziecko z bólu płacze zupełnie inaczej, niż ze zmęczenia, nudy lub głodu. Przede wszystkim jest to płacz ostry, nagły i piskliwy. Dziecko nie daje się uspokoić metodami, które działały do tej pory – widać, że coś jest nie tak.
- Gorączka – może wystąpić, ale nie musi. Niemniej, u większości dzieci z ostrym zapaleniem ucha temperatura skacze w górę.
- Niepokój. Dziecko jest rozdrażnione, płaczliwe, bardzo marudne. Dotychczas spokojnie leżący w leżaczku niemowlak płacze, ale nie chce być też noszony. Trudno go rozśmieszyć.
- Niespokojny sen. Czyli pobudki po 15 minutach (z płaczem), regularne budzenie się w nocy, trudność w uspokojeniu malca. Widać wyraźnie, że coś dziecku przeszkadza w spokojnym odpoczynku.
- Niechęć do jedzenia. Zapalenie ucha niemal zawsze powoduje ból przy przełykaniu. Dlatego niemowlę może odmawiać wypicia mleka, mimo tego, że według „grafiku” powinno być już głodne.
- Odwracanie głowy. Starsze niemowlęta mogą próbować zmniejszyć ból poprzez uciskanie miejsca zapalenia. Dziecko będzie wówczas przytykało bok głowy do materaca, a starszy brzdąc może kłaść się na podłodze z głową po tej stronie, gdzie znajduje się stan zapalny.
- Wydzielina z ucha. Jeśli płyn surowiczy wraz ze śluzem wytworzą bardzo duże ciśnienie, to błona bębenkowa w końcu pęka. Wówczas z ucha wypływają dość znaczne ilości gęstego, białawego lub żółtego płynu.
Uwaga! Wyciek płynu z ucha może przerazić niektórych rodziców. Nie ma jednak powodów do paniki – małe dziurki w błonie bębenkowej, które powstały na skutek jednorazowego zapalenia ucha, nie powinny wywołać problemów ze słuchem. Jest to jednocześnie koniec cierpień dziecka – wyciek płynu to gwałtowne zmniejszenie ciśnienia w uchu i ustąpienie bólu.
Zapalenie ucha. Kiedy do lekarza?
Kiedy dziecko wykazuje objawy mogące wskazywać na zapalenie ucha, zawsze udajemy się do lekarza. Pediatra bada dziecko otoskopem (jest to bezbolesne) i ocenia, czy infekcja istnieje oraz na jakim poziomie zaawansowania się znajduje.
W niektórych przypadkach konieczne jest natychmiastowe podanie antybiotyku. Jeśli jednak zapalenie ucha przebiega łagodnie, nie ma wysięku i wysokiej gorączki, lekarz może zadecydować o wstrzymaniu się z antybiotykiem i zalecić kontrolę dziecka w kolejne dni. Wówczas podaje się malcowi jedynie leki przeciwbólowe.
Na koniec warto dodać, że w każdym przypadku po zapaleniu ucha należy udać się na kontrolę do laryngologa. Wizyta ta powinna odbyć się w około 14 dni po wyleczeniu dziecka i jest ona konieczna z uwagi na możliwe powikłania i pogorszenie się słuchu dziecka.