Cytomegalia – co ją wywołuje?
Cytomegalia wywoływana jest przez cytomegalonowirusy (w skrócie CMV), pod względem budowy podobne do wirusów, które wywołują znaną wszystkim opryszczkę. Zarazić się nimi można bardzo łatwo – wystarczy kontakt ze śliną, moczem czy nasieniem albo wydzieliną z pochwy osoby już zakażonej.
Gdy infekcja występuje po raz pierwszy, mówimy o zakażeniu pierwotnym – to ono jest najgroźniejsze dla płodu. Następnie wirus przechodzi w stan uśpienia, przy czym nie jest to uśpienie stałe – choroba może się uaktywnić ponownie.
Cytomegalia jest bardzo powszechną chorobą. Szacuje się, że zarażonych wirusem jest nawet około 50% kobiet w Europie.
Objawy zarażenia
Niestety, objawy cytomegalii - zwłaszcza występującej wtórnie, najczęściej nie występują. Jeżeli już się pojawiają, bardzo przypominają zwykłą infekcję. Głównie są to:
- gorączka,
- zapalenie gardła,
- powiększenie węzłów chłonnych,
- bóle mięśni,
- duże zmęczenie.
Jeśli do zakażenia dochodzi u przeciętnego, zdrowego człowieka o silnym organizmie, cytomegalia nie wywołuje żadnych negatywnych konsekwencji zdrowotnych – po kilkudniowym leczeniu objawowym wraca się do formy. Znacznie gorzej przedstawia się sytuacja, gdy zarażeniu ulegnie kobieta w ciąży albo noworodek.
Dlaczego cytomegalia jest tak groźna w ciąży?
Zarażanie wirusem CMV stanowi wielkie niebezpieczeństwo w czasie ciąży, ponieważ atakuje komórki niedojrzałe – czyli, krótko mówiąc, rozwijające się dopiero dziecko. O jakich możliwych powikłaniach dla ciąży i płodu mówią lekarze?
Trymestr I
Wśród zagrożeń wymienia się poronienie, uszkodzenie naczyniówki, zmiany dna oka, bezocze, małoocze oraz różnego typu wady OUN.
Trymestr II
Zwapnienia w mózgu, zmiany dna oka, uszkodzenie mózgowia, zaburzenia rozwoju, padaczka, małogłowie oraz zakażenie ośrodkowego układu nerwowego – to możliwe skutki zarażenia płodu cytomegalią w tym trymestrze.
Trymestr III
Dzieciom, które zostały zarażone w ostatnim trymestrze ciąży, grozi między innymi: wcześniactwo, wodobrzusze, zaburzenie pracy serca, powiększenie mózgu, zapalenie płuc, zapalenie naczyniówki i siatkówki oraz niedokrwistość hemolityczna.
Należy przy tym ponownie wspomnieć, że najostrzejsze zaburzenia zdrowotne występują u dzieci, których mamy w ciąży przechodziły pierwotną postać choroby i pamiętajmy, że tego typu zakażenia występują średnio tylko u 1 do 4% ciężarnych. Jeśli jednak do tego dojdzie, ryzyko powstania różnych infekcji u dziecka szacuje się na od 10 do 15%. 10% noworodków z zespołem wrodzonej cytomegalii umiera, stan zdrowia pozostałych, z uwagi na poważne zaburzenia, rokuje źle – w szczególności mówi się o upośledzeniu psychicznym i psychoruchowym oraz znacznym uszkodzeniu wzroku.
Wiele narodzonych dzieci nie wykazuje też żadnych objawów zarażenia, ale po jakimś czasie mogą pojawić się problemy zdrowotne – stopniowa utrata słuchu bądź problemy szkolne.
Diagnostyka cytomegalii
Poziom wirusa w organizmie, świadczący o przebytym bądź świeżym zakażeniu, sprawdza się za pomocą prostego badania krwi. Wyniki (w uproszczeniu) interpretuje się w oparciu o obecność przeciwciał:
- IgM (-) IgG (-) – brak zakażenia
- IgM (+) IgG (-) – świeże zakażenie
- IgM (+) IgG (+) – choroba w pełni
- IgM (-) IgG (+) – wirus uśpiony
Należy przy tym dodać, że IgM mogą być obecne nawet do roku po pierwotnej infekcji. Ponadto, warto wiedzieć, że IgM mniejsze niż 0,7 to wynik ujemny, między 0,7 a 0,9 – wynik wątpliwy, powyżej 0,9 – wynik dodatni. W przypadku IgG wartość mniejsza niż 4 to wynik ujemny, 4-6: wątpliwy, powyżej 6: dodatni.
Leczenie
Niestety, obecnie nie istnieje żadna skuteczna metoda zarówno zapobiegania, jak i leczenia cytomegalii w ciąży. W niektórych przypadkach ciężarnym podaje się przeciwciała przeciw CMV, jednak metoda ta wciąż jest badana. Alternatywa – podawanie środków przeciwwirusowych, może z kolei nieść za sobą negatywne konsekwencje dla zdrowia dziecka.