Co to jest badanie USG, jak przebiega badanie USG w ciąży?

Badanie ultrasonograficzne USG poprzez wykorzystanie fal dźwiękowych odbijających się od struktur wewnętrznych umożliwia wizualizację płodu. Technika USG ta powstała w latach 60, początkowo była wykorzystywana w rybołówstwie, do odnajdywania ławic ryb. Obecnie badania USG ciąży wykonywane są rutynowo i dostarczają wielu cennych informacji o stanie dziecka i przebiegu ciąży. Jest to badanie bezpieczne zarówno dla matki jak i dla płodu, nie inwazyjne, bezbolesne i niewymagające specjalnego przygotowania.

Kiedy wykonać badanie USG w ciąży?

W zależności od potrzeb badanie USG w ciąży może być wykonywane w każdym czasie. Za jego pomocą możliwe jest nie tylko potwierdzenie istnienia ciąży, ale również wykrycie nieprawidłowości rozwoju płodu czy też zagrożeń powikłań przebiegu ciąży i życia płodu.

USG wykonuje się rutynowo, trzy raz w czasie trwania ciąży, ewentualnie częściej w przypadku:

• pojawienia się podejrzeń zagrożeń rozwoju lub życia płodu
• konieczności wykonania badań prenatalnych
• pojawienia się plamień lub krwawień w czasie ciąży,
• nieprawidłowego zapisu rytmu serca płodu i innych patologiach.

Ile badań USG w ciąży należy wykonać?

Badania USG w okresie ciąży niepowikłanej powinny być wykonane przynajmniej trzykrotnie. W przypadku wątpliwości diagnostycznych, czy ciąży o nieprawidłowym przebiegu ilość wykonywanych badań może być bardzo duża.

I trymestr - około 11-14 tygodnia - dokonuje się wtedy pomiaru przezierności karku (z ang. nuchal translucency, NT), ocenia kość nosową oraz czynność serca. Na podstawie tego badania można określić ryzyko wystąpienia aberracji chromosomalnych (np zespół Downa) u płodu

II trymestr - około 20-23 tygodnia - wielkość płodu w tym czasie trwania ciąży i jakość nowoczesnych aparatów USG pozwalają zobaczyć i rozpoznać prawie wszystkie nieprawidłowości w budowie płodu. Przy tym badaniu można już określić płeć dziecka

III trymestr - około 30-32 tygodnia - ocena wzrastania płodu, dojrzałości łożyska, profilu biofizycznego i jeśli trzeba przepływów naczyniowych.

W 38 tygodniu można wykonać dodatkowe badanie USG w celu określenia położenia płodu i zaplanowania porodu ( siłami natury lub poprzez cięcie cesarskie).

Jak znaleźć dobrego specjalistę od USG ciąży?

Lekarz wykonujący USG powinien legitymować się certyfikatem sekcji ultrasonografii Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego, który świadczy o jego kwalifikacjach.

Czy ważna jest jakość aparatu do USG?

Najważniejsza jest wiedza i doświadczenie lekarza, dzięki której może on nawet na słabym sprzęcie prawidłowo oceniać uzyskany obraz. Najnowocześniejsze aparaty umożliwiają uzyskanie obrazu trójwymiarowego 3D, a także 4D - trójwymiarowego w ruchu, co daje wrażenie, jakby w brzuchu mamy znajdowała się kamera. Zdjęcia są wyraźne i realistyczne, można zobaczyć twarz, rączki maleństwa, obejrzeć, jak się porusza. USG 3D i 4D służą jednak tak naprawdę przyszłym rodzicom - diagnostycznie, poza szczególnymi sytuacjami, mają niewielkie znaczenie. Lekarzowi zwykle wystarczy klasyczna aparatura 2D.

Na czym polega badanie USG w ciąży?

We wczesnej ciąży badanie wykonywane jest metodą przezpochwową, w której sonda wprowadzana jest do pochwy. W ciąży bardziej zaawansowanej wykonuje się USG drogą przezbrzuszną. Podczas samego badania będziesz leżeć na plecach z odsłoniętym brzuchem. Badający Ciebie lekarz posmaruje brzuch żelem, który pozwala na lepsze przewodzenie fal dźwiękowych, następnie przyłoży do skóry głowicę i będzie ją przesuwać w górę i w dół oraz na boki. Fale dźwiękowe zostaną przetworzone, ukazując obraz dziecka na monitorze. Całe badanie potrwa ok. 30 min. Większość nowoczesnych aparatów ma możliwość wydrukowania zdjęć, nagrania krótkiego filmu, skorzystajcie z tego to wspaniała pamiątka. Zapisując się na USG zapytajcie czy jest taka możliwość i czy trzeba przynieść ze sobą CD lub inny nośnik do zapisania obrazu.

Czego można się dowiedzieć i do czego się wykorzystuje badanie USG w ciąży?

• Potwierdzić istnienie ciąży
• Określić czy ciąża nie jest pozamaciczna, co zdarza się u 2% kobiet,
• Określić wiek ciąży
• Określenia, czy matka nosi więcej niż jedno dziecko.
• Określenia stanu płodu - na podstawie obserwacji jego aktywności, bicia serca, fazy rozwoju, dojrzałość oraz objętości płynu owodniowego
• Ocenić czynności serca płodu - w drugiej połowie ciąży serce płodu powinno bić z częstością od 120 do 160 uderzeń na minutę (z reguły około 140u/min). Zarówno szybszy jak i wolniejszy rytm mogą stwarzać zagrożenie dla płodu i jeśli się utrzymują, wymagają konsultacji specjalisty kardiologa. To samo dotyczy zaburzeń rytmu pracy serca płodu.
• Ocenić prawidłowość rozwoju narządów wewnętrznych płodu - płuc, żołądka, jelit, nerek, pęcherza moczowego, serca
• Wskazania termin porodu a także obliczenie spodziewanej masy ciała w ostatnich tygodniach przed porodem.
• Wykryć nieprawidłowości w rozwoju płodu - jak np. przepuklina mózgowa, wady kończyn, wodogłowie, wady serca, rozszczep kręgosłupa i inne
• Określić przyczyny krwawienia we wczesnej lub bardziej zaawansowanej ciąży.
• Zlokalizować wkładkę domaciczną, która była założona przed poczęciem.
• Zlokalizowania płodu przed biopsją kosmówki lub amniopunkcją.
• Zmierzenia ilości płynu owodniowego.
• Sprawdzenie nieprawidłowości macicy np. mięśniaki.
• Zmierzenia płodu, gdy brany jest pod uwagę wcześniejszy poród lub gdy poród się opóźnia.
• Wykrycia zmian szyjki macicy, które mogą wskazywać na przedwczesny poród.
• Określenie ułożenia, wielkości, dojrzałości lub ewentualnych nieprawidłowości łożyska.
• Potwierdzenia położenia miednicowego lub innych nietypowych położeń płodu
• Określenia położenia płodu i pępowiny przed mającym nastąpić porodem.

Czy badanie USG w ciąży jest bezpieczne?

Istniały obawy, że badanie USG może być szkodliwe dla dziecka. W ciągu wielu lat stosowania klinicznego i w celach badawczych nie stwierdzono żadnych znanych zagrożeń, wręcz przeciwnie - całe mnóstwo korzyści płynących z używania USG.

Pamiętaj badanie to powinno być wykonywane tylko wtedy, gdy jest konieczne, a nie po to by zobaczyć dziecko.

Ostatnio przeprowadzone badania wykazują, że w rzeczywistości płód może słyszeć wysoki dźwięk wytwarzany przez ultrasonograf. Prawdopodobnie fale dźwiękowe z tego urządzenia „uderzają" jego ucho z częstotliwością porównywalną do najwyższych dźwięków fortepianu. Słyszenie ich nie wyrządza dziecku żadnej krzywdy, lecz może stymulować jego zmysły na tyle, że podczas badania będzie się poruszać. A ponieważ dźwięk jest miejscowy, wystarczy, że płód poruszy głową, by go uniknąć.

Jeśli z jakiś przyczyn lękasz się o bezpieczeństwo dziecka, możesz odmówić wykonania badania USG. Pamiętaj jednak, że jeśli w ciąży pojawią się jakieś komplikacje, np. krwawienie, to USG jest najszybszą i bezinwazyjną metodą pozwalającą stwierdzić, co się dzieje.

Oznaczenia skrótów na opisie USG ciąży:

GS średnica pęcherzyka ciążowego
CRL długość ciemieniowo-siedzeniowa (odległość między główką a kością ogonowa)
BPD wymiar dwuciemieniowy główki
HC obwód główki
AC obwód klatki piersiowej
FL długość kości udowej
AFI wskaźnik płynu owodniowego
ASP akcja serca płodu
CUA Wiek ciążowy na podstawie kilku parametrów USG
EDD lub TP Przybliżony dzień porodu
EFW Przybliżona waga płodu
FW Waga płodu
LMP Data ostatniej miesiączki
NT Przezierność karkowa
OFD - wymiar czołowo-potyliczny główki