Co to jest prolaktyna?
Prolaktyna jest hormonem wydzielanym przez przysadkę mózgową. Ma on typowo „kobiece” funkcje – to dzięki niemu dziewczętom rosną piersi, to on wspomaga pracę ciałka żółtego we wczesnej ciąży, aby mogło produkować niezbędny progesteron, w końcu – to on odpowiada za produkcję mleka podczas laktacji (oraz zahamowanie owulacji w tym okresie).
Oczywiście okres dojrzewania interesuje nas w znikomym stopniu, przyjrzyjmy się zatem kłopotom z prolaktyną w okresie starań o ciążę, we wczesnej ciąży i w czasie karmienia.
Prolaktyna a starania o dziecko
Kiedy kobieta ma trudności z zajściem w ciążę, lekarze – wśród licznych badań, zalecają także skontrolowanie poziomu prolaktyny. To właśnie zbyt wysoki poziom prolaktyny może doprowadzić do braku owulacji i - co jest z tym związane, z niepłodnością.
Podwyższona prolaktyna - objawy
Podejrzenia dotyczące nieprawidłowego poziomu prolaktyny powinny pojawić się zwłaszcza w sytuacji, gdy cykl miesiączkowy staje się nieregularny (najczęściej są to coraz rzadziej pojawiające się miesiączki). Dodatkowym objawem jest dokuczliwa suchość pochwy oraz bolesność i tkliwość piersi.
Przyczyny wzrostu poziomu prolaktyny są różne – może być to zarówno gruczolak przysadki mózgowej, jak i mniej skomplikowana niedoczynność tarczycy albo reakcja organizmu na leki przeciwdepresyjne czy obniżające ciśnienie.
Badanie poziomu prolaktyny - wyniki
Gdy pojawia się podejrzenia nieprawidłowości związanych z poziomem prolaktyny, konieczne jest zbadanie jej ilości w organizmie. Oto, jak należy interpretować wyniki:
- 5-25 ng/ml – to wynik prawidłowy
- powyżej 25 ng/ml – wynik powyżej normy, może odpowiadać za brak owulacji
- powyżej 50 ng/ml – wynik znacznie powyżej normy, zwykle problemy z miesiączkowaniem są już poważne
- powyżej 100 ng/ml – wynik bardzo wysoki
Warto dodać, że o podejrzeniu gruczolaka przysadki mózgowej najczęściej mówi się dopiero w ostatnim przypadku.
Gdy okazuje się, że wynik jest za wysoki, ważne jest przede wszystkim stwierdzenie przyczyn problemów – a zajście w ciążę musi przesunąć się w czasie. Pierwszym krokiem (w przypadku ekstremalnie wysokich wyników) jest wykluczenie/potwierdzenie guza przysadki mózgowej i ewentualne leczenie. Drugim – kontrola hormonów tarczycy oraz USG. Jeśli z kolei za wysoki poziom hormonów odpowiadają przyjmowane leki, najczęściej zapada decyzja o ich zmianie.
Poziom prolaktyny a wczesna ciąża
Prolaktyna we wczesnej ciąży ma za zadanie wspomagać ciałko żółte w produkcji bardzo ważnego na tym etapie progesteronu. Czy zbyt wysoki lub zbyt niski poziom prolaktyny oznacza w takim razie zagrożenie dla rozwijającego się zarodka?
Niekoniecznie. W przypadku, gdy poziom prolaktyny jest nienaturalnie wysoki bądź podejrzanie niski, lekarz może skierować pacjentkę na dodatkowe badania (np. podejrzewając guza przysadki, którego leczenie musiałoby nastąpić już w trakcie trwania ciąży). Jednak w przypadku, gdy wyniki prolaktyny tylko nieznacznie odbiegają od normy, o wiele istotniejszy jest poziom samego progesteronu. Gdy jest on zbyt niski, ciężarna otrzymuje go w formie leków doustnych lub dopochwowych. Tym samym problem zostaje zażegnany.
Prolaktyna w czasie karmienia piersią
Czas, w którym prolaktyna staje się niezwykle ważna dla naszego organizmu, to właśnie okres karmienia piersią – czynności możliwej tylko dzięki temu hormonowi. Jako, że prolaktyna odpowiada za wytwarzanie kobiecego mleka, panie mające trudności z wykarmieniem oseska często zastanawiają się, jak zwiększyć poziom hormonu. Jednocześnie warto podkreślić, że badania poziomu prolaktyny często odradzane są pacjentkom z uwagi na zmienne wartości hormonu w trakcie doby.
Aby zwiększyć poziom prolaktyny, należy przede wszystkim jak najczęściej przystawiać dziecko do piersi – to sygnał dla organizmu, że czas wziąć się do pracy. Absolutnie najgorszym pomysłem jest wówczas podawanie dziecku mleka modyfikowanego, czyli dodatkowe dokarmianie.
Oprócz częstego karmienia piersią, można też wspomóc się naturalnymi środkami na pobudzenie produkcji mleka (pijąc np. specjalnie skomponowane herbaty). Takie zabiegi i upór w działaniu z pewnością sprawię, że poziom prolaktyny podniesie się w wystarczający sposób.