Stawy biodrowe niemowlęcia pod kontrolą - badanie USG

Na stawy biodrowe niemowlęcia trzeba zwrócić szczególna uwagę, by jak najwcześniej wykryć ewentualne nieprawidłowości. Wyjaśniamy, dlaczego jest to takie ważne, co to jest dysplazja stawów biodrowych i dlaczego profilaktyka jest taka ważna.

Stawy biodrowe niemowlęcia – rozwój

Staw biodrowy składa się z panewki, która jest częścią kości miednicy, oraz główki kości udowej. U noworodka kości te nie są całkowicie uwapnione. Zbudowane są z chrząstki, która jest dość plastyczna i może ulec odkształceniu. U około 5% noworodków, panewka jednego lub obu stawów biodrowych może być spłaszczona – jeśli taka wada nie zostanie wykryta może to doprowadzić nawet do kalectwa. Dlatego tak ważna jest profilaktyka i wykonywanie badań USG stawów biodrowych oraz wizyty u ortopedy.

W pierwszych dobach życia lekarz sprawdza stawy biodrowe dziecka – ich symetrię, odwodzenie nóżek, symetrię fałdów pośladkowych i udowych i tzw. objaw przeskakiwania, w którym wyczuwa się wysuwanie kości udowej ze stawu. Jeśli pojawią się nieprawidłowości dziecko zostaje skierowanie na dalsze badania diagnostyczne, co pozwala ustalić rodzaj wady i wdrożyć odpowiednie leczenie.

Badanie u ortopedy po 4 miesiącu życia, jest badaniem profilaktycznym (pod warunkiem, że w momencie wyjścia ze szpitala nie dostajemy żadnych skierowań do specjalisty), ale naprawdę warto z niego skorzystać i traktować, jako obowiązkowe.

Dysplazja stawu biodrowego

Dysplazja stawu biodrowego - to niedorozwój stawu biodrowego a dokładniej panewki stawu biodrowego, najczęściej będący wadą wrodzoną u człowieka (powstałą w życiu płodowym). Panewka biodra objętego dysplazją jest spłycona, w mniejszym stopniu pokrywa głowę kości udowej i cechuje się stromym nachyleniem. Nieprawidłowo ukształtowany jest także koniec kości udowej będący elementem stawu.

Przyczyny dysplazji stawu biodrowego u niemowląt

• czynniki genetyczne
• płeć żeńska – w czasie porodu wytwarzana jest duża ilość hormonu RELAKSYNY oraz ESRTOGENÓW. Ma to pozytywny wpływ na mamę jednak powoduje u płodu rozluźnienie elementów stawów – torebki stawowej, ścięgien, więzadeł. Te struktury stają się nadmiernie elastyczne i jednocześnie niestabilne.
• ułożenie miednicowe w brzuchu mamy
• wysoka waga urodzeniowa
• ciąża mnoga

W trzech ostatnich punktach mamy do czynienia z małą ruchliwością płodu, małymi możliwościami zmian pozycji, brak doświadczeń ruchowych, częstym asymetrycznym ułożenie nóżek, innymi warunkami dojrzewania stawów po obu stronach ciała

Badanie USG stawów biodrowych - Skala Graffa – opis oznaczeń

W badaniu USG stawów biodrowych ocenia się stopień ich dojrzałości; jeśli badanie wykonane jest przed 3 miesiącem życia i otrzymujemy wynik Ia lub Ib to znaczy że bioderka na ten moment są w stanie idealnym, czyli są dojrzałe w stosunku do wieku rozwojowego. Wynik IIb oznacza pewną niedojrzałość jednak w zakresach fizjologicznych i nie jest wymagane specjalne leczenie a jedynie przestrzeganie wskazań profilaktycznych w codziennej pielęgnacji.
Jeżeli w badaniu przed ukończeniem 3 miesięcy maluch otrzymał ocenę IIa i w kolejnym badaniu po 3 miesiącu ta sytuacja nie uległa zmianie oznacza to, że bioderka kwalifikują się już do leczenia (mimo że IIa przed 3 miesiącem mieściło się w zakresie fizjologii)
Biodro dysplastyczne oznaczane jest, jako stopień IIb i IIc, w tym wypadku istnieje już naprawdę duże ryzyko podwichnięcia czy zwichnięcia.

Biodra prawidłowe:
Ia - alfa > bądź = 60', beta < 55'
Ib - alfa > bądź = 60', beta > 55'

Ukształtowanie panewki dobre
Kostny brzeg panewki ostry lub tępy
Obrąbek chrzęstny wąski i długi lub krótki o szerokiej podstawie.

IIa - alfa 50'-59', beta >55' - oznaczenie stosowane tylko u dzieci poniżej 3 miesiąca życia. Może być dodatkowo oznaczone "+" lub "-", gdzie:

IIa+ opisuje się:
Ukształtowanie panewki dość dobre
Kostny brzeg panewki zaokrąglony

IIa- opisuje się:
Ukształtowanie panewki wadliwe
Kostny brzeg panewki zaokrąglony
Obrąbek chrzęstny szeroki obejmujący głowę kości udowej

Biodra dysplastyczne:

IIb - alfa 50'-59', beta > 55' (oznaczenie dla dzieci powyżej 3 miesiąca życia)
Ukształtowanie panewki wadliwe
Kostny brzeg panewki zaokrąglony
Obrąbek chrzęstny szeroki obejmujący głowę kości udowej

IIc - alfa 43'-49', beta < 70'-77'
Istnieje zagrożenie przemieszczenia głowy kości udowej

IId - alfa 43'-49', beta > 77'
Decentralizacja głowy kości udowej.

III - alfa <43', beta > 77'
Biodro podwichnięte:

IV - alfa <49', beta > 77'
Biodro zwichnięte.

Dysplazja nierozpoznana i nieleczona, rzadko zanika samoistnie. W przeważającej ilości przypadków postępuje i prowadzi do poważnych, nieodwracalnych zmian.
Panewka stawu, która nie jest prawidłowo wykształcona nie jest w stanie utrzymać głowy kości udowej w pozycji stojącej, (gdy dziecko zaczyna wstawać i chodzić), co doprowadza do jej powolnego wysuwania się. Powodując dalsze postępujące zniekształcanie panewki biodra, a w najgorszym wypadku wychodzi całkowicie z panewki - zwichnięcie biodra. Głowa kości wędruje ku górze i w bok - można ją wyczuć palcami przez skórę, a każdemu krokowi dziecka towarzyszy charakterystyczne kiwanie się na boki. Odwodzenie nóżki po stronie zwichniętego stawu jest znacznie ograniczone, a nóżka jest krótsza.

Profilaktyka stawów biodrowych, czyli co robić, gdy bioderka naszego niemowlęcia rozwijają się w granicach normy fizjologicznej.

Pytanie czy robić cokolwiek? Tak, po to, aby ten stan utrzymać!!!

Swoboda ruchów w profilaktyce stawów biodrowych
Przede wszystkim, należy zapewnić maluchowi maksymalnie możliwą swobodę ruchów, w różnych pozycjach, w różnych sytuacjach. Malec musi mieć możliwość kopania nóżkami, kiedy chce i jak chce. Pampersy i inne pieluchy jednorazowe są robione w taki sposób, że zabezpieczają prawidłową pozycję bioderek małego dziecka. Mamy używające pieluch wielorazowych również automatycznie tę pozycję zabezpieczają. Pamiętajmy żeby pielucha była założona tak, aby nie ograniczała zakresu ruchów – prostowania, odwodzenia, przywodzenia, zginania itd. Ubranka malucha powinny być na tyle luźne żeby również nie powodowały ograniczenia ruchów.

Prawidłowa pielęgnacja w profilaktyce stawów biodrowych

Dbaj o bioderka niemowlaka podczas zmiany pieluchy, noszenia dziecka, podnoszenia, ubierania - zabezpieczając ich pozycję.

• nie prostuj dziecku nóżek w czasie zabiegów pielęgnacyjnych czy zabawy
• nie podnoś dziecka za nóżki przy zmianie pieluchy, przebieraniu; unoś delikatnie i nie za wysoko pośladki, wkładając swoją rękę pod kość krzyżówą dziecka
• nie owijaj dziecka z wyprostowanymi nóżkami
• noś dziecko z szeroko rozstawionymi nóżkami opierając je na sowim biodrze lub brzuchu.

Mity profilaktyczne

• szerokie pieluchowanie – nie jest profilaktyką! Stosuje się je wtedy, gdy trzeba leczyć stawy biodrowe, gdy musimy przytrzymać struktury stawu, aby się nie przemieściły. Gdy zdrowo rozwijającym się biodrom zafundujemy szeroką pieluchę, możemy im tylko zaszkodzić, zbyt ograniczając ich ruchy i w ogóle ruchliwość niemowlęcia.
• dociskanie pupy do podłoża w leżeniu na brzuszku – oraz inne bierne ćwiczenia, mogą tylko zaszkodzić malcowi. Tego typu działania zostawić lepiej terapeucie, a dziecku dać maksimum swobody.
• leżenie tylko na brzuchu – leżenia na brzuchu jest konieczne i bez tego rozwój nie istnieje, ale inne pozycje też są ważne a przede wszystkim umiejętność zmiany pozycji. Zmuszanie do pozostawania w jednej pozycji to ograniczanie naturalnej ruchliwości dziecka, a to może negatywnie może wpłynąć na rozwój bioder.
• nieukładnie malca na boku – nie ma uzasadnienia, w przypadku fizjologicznej niedojrzałości bioder; chyba, że maluch jest bardzo ciężki, albo ma bardzo mocno obniżone napięcie mięśni.