Czy dziecko z dużą wadą wzroku może uprawiać sport?

Mówi się, że sport to zdrowie. Jednak czy, aby na pewno i czy zawsze? Niewątpliwie aktywność fizyczna zwiększa ryzyko urazu. Nie tylko sporty kontaktowe mogą przyczynić się do upadku czy złamania. Zmysł, jakim jest wzrok to jeden z najważniejszych czynników zapewniających nam bezpieczeństwo. Pojawia się zatem pytanie czy duża wada wzroku to przeszkoda w uprawianiu sportu? Jak możemy wspierać dziecko w rozwijaniu pasji pomimo kłopotów z widzeniem?

Wady wzroku u dzieci

Wśród problemów z widzeniem, z którymi najczęściej borykają się dzieci, wymieniamy krótkowzroczność, a następnie astygmatyzm i nadwzroczność. Miopia, czyli właśnie krótkowzroczność, to najczęściej występująca wada wzroku wśród dzieci. Jak wskazują badania, już co 4. dziecko w Polsce może cierpieć z powodu miopii. Jako potencjalne przyczyny tego stanu wymienia się nie tylko czynniki genetyczne, ale także czynniki środowiskowe, które odgrywają ogromną rolę w rozwoju tego zaburzenia. Mianowicie uważa się, że to nadmiar czasu spędzanego na patrzeniu na bliskie odległości, np. na ekran komputera czy telefonu, a także brak aktywności na świeżym powietrzu czy brak odpowiednich przerw i odpoczynku w znaczącym stopniu wpływają na pojawienie się i progresję tej wady wzroku.

Nieco rzadziej i także w większym stopniu z przyczyn genetycznych u dzieci mogą występować także dwie pozostałe wady wzroku, czyli astygmatyzm i nadwzroczność. Bywa , że nieznaczny astygmatyzm nie wymaga korekcji. Jednakże, jeśli utrudnia codzienne funkcjonowanie, czyli powoduje nieostre widzenie i zniekształcenie obrazu, powinien być poddawany korekcji.

Podobnie w przypadku nadwzroczności, występujące zaburzenia widzenia powinny być  korygowane. Nadwzroczność, mimo że jest wadą widzenia obiektów daleko, to, przez mechanizmy maskowania wady występujące w oku, często objawia się utrudnionym widzeniem obiektów z bliska.

Niezależnie od wady wzroku z jaką boryka się dziecko,  najczęściej stosowaną metodą korekcji wady w tej grupie wiekowej są klasyczne okulary korekcyjne

Czy dzieci z dużą wadą wzroku mogą uprawiać sport?

Wiele mówi się o tym, że regularna aktywność fizyczna to podstawa zdrowia i obecnie jest fundamentem piramidy żywieniowej. W przypadku dzieci i młodzieży odpowiednio dopasowane ćwiczenia fizyczne nie tylko umożliwiają prawidłowy wzrost i rozwój, ale także wywierają korzystny wpływ na zdrowie. Jednakże sport to także wyższe ryzyko urazów i kontuzji. A dodatkowo występujące poważne zaburzenia widzenia jeszcze bardziej zwiększają ryzyko wypadku. Czy to oznacza, że dzieci z dużą wadą wzroku muszą zrezygnować z uprawiania sportu?

Na szczęście nie! Zgodnie ze stanowiskiem ekspertów, wada wzroku nie jest przeciwwskazaniem do uprawiania aktywności, zwłaszcza w celach rekreacyjnych. Natomiast to, na co zwracają uwagę okuliści to konieczność konsultacji z lekarzem prowadzącym. Jest to związane z tym, że wybrane dyscypliny sportowe mogą być szczególnie niebezpieczne w przypadku konkretnych zaburzeń widzenia. Co więcej, występowanie dodatkowych chorób oczu stanowi także istotny czynnik, który należy wziąć pod uwagę.

Zgodnie z tym, co wspomniano wyżej, zdiagnozowana i poddana właściwej korekcji wada wzroku nie stanowi przeciwwskazania do uprawiania aktywności fizycznej w trybie rekreacyjnym. Natomiast poważne zaburzenia widzenia mogą stanowić utrudnienie do uprawiania sportu wyczynowego. Jednakże do oceny niezbędna jest indywidualna konsultacja ze specjalistą.

Jak wspierać dzieci z dużymi wadami wzroku?

My jako rodzice, szczególnie martwimy się o naszą pociechę i chcemy zapewnić jej jak najwyższy poziom bezpieczeństwa.  Jak zatem możemy wspierać dziecko w rozwoju pasji, w tym regularnego uprawiania aktywności fizycznej, aby nie ograniczać jego swobody?

1. Jeszcze przed rozpoczęciem ćwiczeń należy zadbać o to, aby dziecko regularnie uczęszczało na konsultacje do okulisty. Diagnoza wady wzroku musi być adekwatna do aktualnego stanu zdrowia, a ponadto musi być dopasowana odpowiednia metoda korekcji tej wady.
2. Zachęcanie do odpowiednich dyscyplin sportowych: jeśli Twoja pociecha cierpi z powodu dużej wady wzroku, warto zachęcać dziecko do wybierania takich ćwiczeń, które nie wymagają wysokiej precyzji widzenia np. bieganie vs. łucznictwo.
3. Wsparcie techniczne: jeśli tylko to możliwe warto korzystać z różnych narzędzi, które umożliwiają lepsze widzenie. Mogą to być specjalnie dopasowane okulary korekcyjne do pływania czy korzystanie z piłek o wysokim kontraście kolorystycznym.
4. W wielu przypadkach ułatwieniem może być wymiana okularów konkrecyjnych na soczewki kontaktowe, które umożliwiają uprawianie sportów bardziej dynamicznych czy kontaktowych.
5. Wsparcie i trening: w przypadku dzieci z dużą wadą wzroku część ćwiczeń może być szczególnie trudna. Nierzadko obecne jest także porównywanie się pomiędzy rówieśnikami. Z tego względu istotne jest wsparcie psychiczne dziecka i budowanie w nim odporności na wyzwania. W tym celu warto motywować dziecko do wytrwałości, a także porozmawiać o takim wsparciu z osobą prowadzącą ćwiczenia.

Podsumowując, duża wada wzroku nie jest przeciwieństwem do uprawiania aktywności fizycznej. Niejednokrotnie jest zalecana by utrzymać ciało w zdrowiu. Jednocześnie warto zadbać, aby zarówno dyscyplina sportowa, intensywność ćwiczeń, jak i dobór metody korekcji wady zostały dopasowane indywidualnie do naszej pociechy.

Bibliografia

• Prof. dr hab. med. Roman Goś. Schorzenia narządu wzroku a aktywność rekreacyjna. Medical Tribiune. Medycyna sportowa. 2016.
• Medycyna praktyczna. 2,5 mld krótkowidzów na świecie w 2020 r. Informacja prasowa z 31.12.2018.
• E. Oleszczyńska-Prost. Krótkowzroczność. Część I – patogeneza w świetle aktualnego stanu wiedzy. Klinika Oczna 2018, 120 (3): 168 - 172.
• Czym jest krótkowzroczność? Przyczyny i metody spowalniania. Dostęp online, https://mamwzrokok.pl/czym-jest-krotkowzrocznosc-przyczyny-i-metody-spowalniania/