„Komórki macierzyste”, „krew pępowinowa”, „pomoc w przypadku białaczki” – z takimi hasłami spotkała się niemal każda przyszła mama. W poczekalniach gabinetów ginekologicznych jest mnóstwo ulotek reklamujących ofertę zatrzymania krwi pępowinowej, ale broszurki te nie odpowiadają na wszystkie pytania. Zrobimy to zatem my.
Co to są komórki macierzyste?
Komórki macierzyste to wyjątkowe komórki, które powstają w trakcie życia płodowego dziecka. Mają tę unikalną cechę, że potrafią przekształcać się w inne komórki – choćby w komórkę krwi czy nerwową.
Większość ludzi sądzi, że komórki macierzyste znajdują się tylko w krwi pępowinowej – to nieprawda. Są one obecne w ludzkich organizmach przez całe życie, choćby w szpiku kostnym. Dlaczego zatem naciska się na pobieranie krwi pępowinowej, zamiast skorzystać z komórek obecnych w ciele? Otóż dlatego, że komórki „starsze”, np. w szpiku, regenerują się słabiej i w mniejszym stopniu nadają się do przeistoczenia w inne komórki (według specjalistów, regeneracja ta jest dziesięciokrotnie słabsza, niż w przypadku komórek pobranych w krwi pępowinowej). Uproszczając, komórki macierzyste pobrane z pępowiny są bardziej „świeże”, a przez to szanse sukcesu z ich wykorzystaniem są większe.
Jakie choroby można leczyć komórkamim macierzystymi?
Możliwość wykorzystania komórek macierzystych najczęściej łączona jest z białaczką. W istocie jednak można użyć ich także do innych chorób nowotworowych, a także niewydolności szpiku czy leczenia zaburzeń immunologicznych. Pojawiają się także głosy, że za jakiś czas komórek macierzystych będzie można użyć np. do poprawienia stanu zdrowia osób chorych na Alzheimera czy po udarach.
Mało krwi pępowinowej – czy taka porcja komórek macierzystych pomoże w leczeniu np. 10-letniego dziecka?
Ilość komórek macierzystych pobranych z krwi pępowinowej zazwyczaj jest odpowiednia do leczenia dzieci o masie do 30 kilogramów. Jednak nie oznacza to, że u 45-kilogramowego, małego pacjenta będą one nieprzydatne. Jak najbardziej się ich używa, dodatkowo jednak łączone są z komórkami pochodzącymi ze szpiku kostnego.
Co istotne, komórki z krwi pępowinowej mogą być podane nie tylko dziecku, od którego zostały pobrane, ale np. jego siostrze czy bratu. Warunkiem jest oczywiście wcześniejsze stwierdzenie ich zgodności.
Krew pępowinowa a leczenie białaczki
Czy krew pępowinowa jest gwarancją wyleczenia np. z białaczki? Niestety, nie. Warto także wiedzieć, że wielu specjalistów ostrożnie podchodzi do kwestii leczenia dziecka chorującego na białaczkę jego własnymi komórkami macierzystymi. Powodem zastrzeżeń jest podejrzenie, że choroba może być związana z mutacjami DNA. To z kolei oznacza, że dziecku podaje się komórki, które – jako, że pochodzą od niego samego, także posiadają tę mutację. Dobrym rozwiązaniem może być jednak podanie komórek drugiego dziecka pierwszemu – chorującemu. Podsumowując – na pewno nie jest tak, że komórki macierzyste są lekiem „na całe zło” – ich działanie nie jest jeszcze w 100% poznane.
Wykorzystanie krwi pępowinowej w przyszłości
Badania nad możliwościami wykorzystania krwi pępowinowej wciąż trwają. Może być zatem tak, że deponujemy komórki macierzyste z obawy przed białaczką, a wykorzystane będą one w zupełnie innej chorobie – chociaż dzisiaj nie znamy jeszcze takiej możliwości.
Jak wygląda pobieranie komórek macierzystych?
Przede wszystkim warto wiedzieć, że jedyna okazja na pobranie komórek macierzystych to chwila po porodzie – dlatego tak ważne jest, aby rodzice dobrze przemyśleli tę decyzję jeszcze w okresie ciąży. Dodatkowo należy podkreślić, że jeszcze przed porodem podpisuje się umowę z bankiem komórek macierzystych. Dopiero po podpisaniu takiej umowy otrzymuje się zestaw do pobrania krwi pępowinowej, który użyty zostanie po porodzie.
Sama procedura jest dosyć prosta – pobrania krwi dokonuje położna, która następnie kieruje materiał do badań. Zabieg pobrania jest bezbolesny dla matki i dla dziecka.
Po uprzednim zbadaniu, komórki macierzyste zostają pokryte specjalną substancją dla ochrony przed uszkodzeniem, a następnie zamrożone w ciekłym azocie. Dzięki tej metodzie nie tracą na swojej wartości nawet przez 25 lat.
Bank komórek macierzystych – jaki wybrać?
Różne banki komórek macierzystych mają różne oferty – nie zakładajmy, że wszystkie będą proponować nam to samo. Sprawdźmy każdą ofertę, opinię o bankach, o wybranych placówkach warto też porozmawiać z zaufanym lekarzem.
Czy pobranie i przechowywanie komórek macierzystych jest płatne?
Tak i na pewno nie opłaci nam tej procedury NFZ. Za pobranie komórek macierzystych zapłacimy od 250 do 500 złotych, miesięczny koszt przechowywania krwi to od 25 do 75 złotych.