Moczenie nocne – choroba czy tylko dolegliwość?

Okres wczesnego dzieciństwa to czas, który najpierw kojarzy się min z pieluchami a potem z nauką kontrolowania potrzeb fizjologicznych. Rodzice często przejmują się zdarzającymi się małymi „wypadkami", które mają miejsce, pomimo iż dziecko zaprzestało już korzystać z pieluch i ładnie załatwiało się do nocniczka. Czy taka sytuacja jest problemem i możemy mówić o moczeniu nocnym zależy od wieku dziecka.

Kiedy moczenie nocne jest niepokojącym objawem

Kontrolowanie pęcherza i nauka korzystania z nocnika to niełatwa sztuka i trwa dłuższy czas. Początkowo dziecko uczy panować się nad potrzebami w dzień, a dopiero po jakimś czasie również w nocy. Najpierw kontroluje robienie kupki a dopiero później siusiu. Po jakim czasie dziecko zapanuje nad swoimi potrzebami zależy od wielu czynników min.: od rozwoju dziecka i wsparcia rodziców. W czasie nauki korzystania z nocnika może zdarzyć się wiele „wypadków" zarówno w dzień jak i w nocy. O problemie moczenia nocnego czy popuszczania w majteczki w ciągu dnia możemy mówić u dzieciach po 4 - 5 urodzinach, jeśli nadal zdarzaj im się częste wypadki.

Rodzaje moczenia nocnego

Ze względu na towarzyszące inne objawy lekarze wyodrębnili dwa rodzaje moczenia: nocne pierwotne i wtórne. Moczenie pierwotne znacznie częściej dotyka chłopców niż dziewczynki, u których przeważa moczenie wtórne. Jeśli któreś z rodziców miało problem z moczeniem mocnym jest duże prawdopodobieństwo, że ich dziecko tez będzie się z nim zmagać.

Pierwotne moczenie nocne (zwane też izolowanym)

– moczenie nocne utrzymuje się od urodzenia, jest obfite, dziecko nie budzi się pomimo mokrego lóżka a wciągu dnia bez problemów kontroluje swoje potrzeby. Wyniki badań są prawidłowe. Wg specjalistów moczenie pierwotne nie jest chorobą, a dolegliwością, która mija z wiekiem. Nie powinno się jednak czekać aż moczenie nocne samo ustąpi i trzeba zgłosić się do lekarza, gdy nadal ta dolegliwość występuje po 4 urodzinach.

Przyczyny pierwotnego moczenia nocnego

• opóźnienie dojrzewania prawidłowej kontroli nad czynnością pęcherza
• opóźnienie wdrażania nawyków higienicznych
• zbyt mała pojemność czynnościowa pęcherza
• nadmierna podaż płynów w godzinach wieczornych
• zaburzenia snu, trudności z wybudzaniem się
• zaburzenia emocjonalne

W pierwszym etapie leczenia pierwotnego moczenia nocnego stosuje się leczenie niefarmakologiczne polegające na zaleceniu zmiany trybu życia, dopiero gdy ono nie przyniesie rezultatów lekarz może zdecydować o podaniu dziecku leków.

Niefarmakologiczne leczenie nocnego moczenia 

• unikanie wypijania napojów gazowanych oraz spożywania jarzyn i owoców po kolacji, w godzinach wieczornych
• ograniczenie wypijania dużej ilości płynów w godzinach wieczornych, uregulowanie odpowiedniej (dużej) ilości wypijanych płynów w ciągu dnia
• unikanie wypijania mleka w godzinach wieczornych (może nasilać moczenie) u dzieci ze skłonnością do alergii
• dopilnowanie, aby dziecko oddało mocz bezpośrednio przed udaniem się na spoczynek
• prowadzenie kalendarza obserwacji, w którym notuje się noce "suche" (należy za nie udzielać pochwał, np. za każdą suchą noc naklejka w kalendarzu), nie wolno dziecka ganić ani karać za zmoczenie łóżka, moczenie należy traktować jako dolegliwość, którą dziecko z pomocą rodziców stara się zwalczyć.
• stosowanie ćwiczeń zmierzające do zwiększenia pojemności pęcherza polegające na zwiększonym dostarczaniu napojów w ciągu dnia w celu zwiększenia wydzielania moczu z jednoczesnymi próbami wydłużania przerw między wizytami w toalecie, przetrzymywanie dziecka z oddaniem moczu aż parcie na pęcherz będzie bardzo silne (nie powinny być stosowane "ćwiczenia zwieraczy", czyli przerywanie strumienia moczu w czasie mikcji - powodują one niekorzystny wzrost ciśnienia w pęcherzu moczowym i mogą prowadzić do zaburzeń koordynacji czynności pęcherza moczowego i cewki moczowej)

Moczenie nocne wtórne ( zwane też objawowym, lub powikłanym)

– z tym rodzajem moczenia nocnego mamy do czynienia w sytuacji, gdy dziecko po dłuższym okresie, (co najmniej 6 miesięcy) czasu bezwiednie oddaje mocz we śnie. Zazwyczaj towarzysza temu jakieś dolegliwości ze strony układu moczowego, innych narządów lub ma to związek ze stanem emocjonalnym dziecka. Należy dążyć do ustalenia przyczyny moczenia nocnego i podjęcia właściwego postępowania dla danego dziecka. Często zły stan emocjonalny dziecka nie jest powodem moczenia nocnego a jego skutkiem.

Przyczyny wtórnego moczenia nocnego

• zaburzenia czynności pęcherza
• zakażenie układu moczowego
• wady anatomiczne dróg moczowych
• kamica układu moczowego
• choroby przebiegające z wielomoczem (min. choroby nerek)
• zaburzenia emocjonalne
• alergia pokarmowa
• zespół bezdechu sennego (często wywołany przerostem migdałków podniebiennych)
• uporczywe zaparcie
• padaczka

Leczenie moczenia wtórnego wymaga leczenia jego przyczyny.

Kiedy do lekarza z moczeniem nocnym dziecka?

• Jeśli po ukończeniu 4 roku życia dziecko nadal moczy się (a w tygodniu jest więcej nocy mokrych niż suchych) – trzeba sprawdzić czy moczenie nie jest objawem jakiegoś schorzenia, które w ten sposób daje znać o sobie.
• Jeśli moczeniu nocnemu towarzyszy popuszczanie moczu w ciągu dnia – koniecznie zgłoście się do lekarza - przyczyna takiego stanu rzeczy mogą być np. wady w budowie układu moczowego, zakażenie dróg moczowych
• Jeśli moczeniu nocnemu towarzyszą okresowe zwyżki temperatury ciała bez wyraźniej przyczyny
• Jeśli moczenie nocne pojawiało się po okresie, gdy dziecko prawidłowo kontrolowało oddawanie moczu a wdrożone przez rodziców środki jak uregulowanie podaży płynów w ciągu dnia czy wyeliminowanie zaprać nie spowodowały jego ustąpienia

Na podstawie prowadzonych badań i obserwacji przyczyn moczenia nocnego, lekarze twierdzą, iż uznanie tej dolegliwości jak występującej głównie na tle psychogennym jest błędne i konieczne jest przeprowadzenie u dziecka badań w celu wykluczenia innych przyczyn.

Moczenie nocne pierwotne rzadziej ma związek ze stanem emocjonalnym dziecka, niż moczenie wtórne. Moczenie nocne wtórne szczególności u starszych dzieci po 8 roku życia może mieć związek ze stanem emocjonalnym dziecka.

Jeśli rodzice przypuszczają, że moczenie nocne może mieć podłoże emocjonalne to bardzo istotne jest podjęcie współpracy z terapeutą - mówi Pani Agnieszka Schab psycholog dziecięcy i psychoterapeuta rodzinny.

Psycholog przeprowadzi szczegółowy wywiad, w którym sprawdzi m.in. czy coś istotnego nie wydarzyło się w życiu dziecka, czy nie nastąpiły jakieś istotne zmiany w jego rodzinie, czy nie przeżywa trudności emocjonalnych związanych np. z pójściem do przedszkola, przeprowadzką czy rozstaniem z kimś ważnym dla niego. Jeśli na podstawie wywiadu psycholog uzna, że moczenie nocne może mieć podłoże emocjonalne zaproponuje rodzinie współpracę w postaci indywidualnej terapii dziecka lub terapii rodziny.

O czym warto pamiętać bez względu na to, jakie jest podłoże moczenia nocnego:

• Nie obwiniaj dziecka za siusianie
• Nigdy go nie zawstydzaj, nie krzycz na niego, nie okazuj złości na za kolejne mokre prześcieradło
• Adekwatnie do jego wieku pozwól mu mieć udział w usuwaniu skutków zmoczenia, np. wrzucić do prania mokre rzeczy, wybrać nowe prześcieradło czy piżamkę, samodzielnie się ubrać czy nawet powiesić wyprane rzeczy; to pomoże zmniejszyć jego poczucie winy
• Nie wysadzaj śpiącego dziecka do siusiania, a jeśli już, to go obudź, żeby wiedziało, co się dzieje i niech to ono samo zdecyduje czy chce zrobić siusiu w tym momencie
• Nie ograniczaj mu ilości picia

tłumaczy Pani Agnieszka Schab, psycholog

Nie bagatelizujmy moczenia nocnego u dzieci, zakładając że z niego wyrosną, jeśli pomimo wdrożenia działań niefarmakologicznych moczenie nocne nie ustępuje a dziecko ma powyżej 4-5 lat skonsultujmy występujące objawy z pediatrą i psychologiem dziecięcym.