Autyzm, czyli całościowe zaburzenie rozwoju, może mieć różny przebieg i rokowania, ale wczesne objawy autyzmu są podobne w większości przypadków.
O autyzmie u dzieci z roku na rok mówi się coraz więcej – i słusznie, ponieważ według statystyk, choroba ta dotyka już jedno na 50 dzieci. Autyzm, czyli całościowe zaburzenie rozwoju, może mieć różny przebieg i rokowania, ale wczesne objawy autyzmu są podobne w większości przypadków. Jedno jest pewne – jeśli widzimy je u własnego dziecka, konieczna jest jak najwcześniejsza reakcja z naszej strony.
Czym jest autyzm dziecięcy
Autyzm jest całościowym zaburzeniem rozwoju dziecka, którego podstawową istotą jest zaburzenie komunikacji oraz umiejętności społecznych. Jego przebieg może być bardzo różny – są dzieci, które „wyciągnięto” z choroby, ale są też i takie, które stają się potrzebującymi 24-godzinnej opieki dorosłymi. Pewne jest natomiast to, że im wcześniej zareagujemy na objawy autyzmu u dziecka, tym większe szanse na poprawienie stanu zdrowia.
Objawy autyzmu u dzieci
Objawy autyzmu pojawiają się u dzieci już przed trzecim rokiem życia i sprowadzają się do zaburzeń w trzech sferach: relacji społecznych, komunikacji oraz zaburzenia zwane stereotypiami.
autyzm objawy - zaburzenie relacji społecznych
- brak zainteresowania innymi ludźmi
Najczęściej jest to brak chęci zabawy z innymi dziećmi, nie zauważanie ich, izolacja. Rodzice dzieci z autyzmem często wspominają także, że ich pociecha nie reaguje pozytywnie np. na powrót mamy z pracy – po prostu nie przerywa swojej czynności.
- unikanie kontaktu wzrokowego
Nieprawidłowy kontakt wzrokowy jest jednym z ważniejszych objawów autyzmu. Dziecko patrzy w oczy drugiej osoby niechętnie, nawet, jeśli jest do tego mocno zachęcane. Kontakt wzrokowy jest pobieżny, bardzo krótki, a dziecko patrzy na rodzice jak „przez szybę”.
- unikanie dotyku
Dziecko z autyzmem bardzo często protestuje przeciwko fizycznemu kontaktowi z inną osobą. Nie lubi być przytulane czy gładzone.
- agresja
Dziecko autystyczne może przejawiać agresję w sytuacjach, w których zmusza się je do zachowań „typowych”, np. „no pocałuj dziadka”.
autyzm objawy - zaburzenia komunikacji
- brak mowy
U większości dzieci z autyzmem obserwuje się opóźnienie mowy (u niektórych nie pojawia się ona w ogóle). Rodzice chorych dzieci często wspominają, że problemy na tym polu pojawiały się już wcześniej – dziecko nie głużyło, nie gaworzyło, a zamiast „bababa”, pojawiały się nieartykułowane dźwięki, np. „ghrrrrr”.
- brak wskazywania
Zaburzenia mowy nie oznaczają, że dziecko musi mieć autyzm – istnieje jeszcze wiele innych powodów, dla których dzieci nie mówią wtedy, kiedy teoretycznie już powinny. Niemniej, u dzieci mających inne zaburzenia brak mowy rekompensowany jest wskazywaniem ręką. Dziecko komunikuje się gestami, zamiast słowem. U dzieci autystycznych tak nie jest – dlatego brak wskazywania jest jednym z bardziej niepokojących objawów. Część autystyków wykorzystuje rękę innej osoby jak narzędzie – np. domagając się zmiany kanału, położą rękę mamy na pilocie.
- brak reakcji na imię
U zdrowych dzieci automatyczna reakcja na własne imię pojawia się dość szybko – około 8-9 miesiąca życia. Dziecko z autyzmem nie reaguje na imię jeszcze przez wiele miesięcy.
- echolalia
Echolalia to jeden z rodzajów stereotypii – inaczej mówiąc, jest to powtarzanie wielokrotnie tych samych słów. Może być to np. notoryczne powtarzanie słów z reklamy.
autyzm objawy - zaburzenia stereotypowe
Zaburzenia zwane stereotypiami są charakterystyczne dla dzieci z autyzmem i należą do nich:
- fiksacja na wąskim temacie zainteresowań
Np. na pociągach albo odkurzaczach. Dziecko wydaje się być zainteresowane tylko i wyłącznie tym jednym, konkretnym tematem.
- niechęć do zmian
Potrzeba stałości jest jedną z najsilniejszych potrzeb chorych na autyzm dzieci. Dlatego każda zmiana będzie powodowała wybuchy złości albo gwałtowne protesty. Może chodzić o takie drobiazgi, jak np. zmiana pasty do zębów albo drogi ze spaceru do domu.
- nieprawidłowe użycie zabawek
Przykład: dziecko zdrowe będzie jeździło samochodzikami i tworzyło garaże, organizowało wyścigi; dziecko chore ułoży wszystkie samochodziki w równym rządku albo będzie przez pół godziny bawiło się dwoma kółkami
- manieryzmy ruchowe
Mamy tutaj cały wachlarz nieprawidłowych zachowań ruchowych: kręcenie się dookoła własnej osi, tiki, przebieranie palcami i wyginanie ich, uderzanie dłonią o dłoń (czasem tez uderzanie się w twarz), chodzenie na palcach, trzepotanie rączkami.
Objaw przypisywany autyzmowi nie równa się chorobie
Autyzm przez wiele lat był i nadal pozostaje chorobą tajemniczą. Nie można, na podstawie powyższych objawów, samodzielnie zdiagnozować dziecka w domu – zwłaszcza, gdy (jak większość spanikowanych mam), mamy tendencję do nadinterpretowania rzeczywistości i brakuje nam porównania. Sam fakt, że dziecko nie mówi i chodzi na palcach absolutnie nie świadczy o tym, że jest chore! Z drugiej jednak strony – dziecko z autyzmem nie musi przejawiać wszystkich wyżej opisanych objawów, a jednak będzie chore. Dlatego tak bardzo istotne jest jak najszybsze skontaktowanie się z ośrodkiem diagnozujących zaburzenia autystyczne oraz ze spectrum autyzmu.