„A Julka jest prawo- czy leworęczna?” – słyszysz, zerkasz na swoje dziecko i w sumie… nie wiesz, co odpowiedzieć. Bo twoja trzylatka wciąż używa czasem lewej, czasem prawej dłoni.
„A Julka jest prawo- czy leworęczna?” – słyszysz, zerkasz na swoje dziecko i w sumie… nie wiesz, co odpowiedzieć. Bo twoja trzylatka wciąż używa czasem lewej, czasem prawej dłoni. Skoro jednak temat został poruszony, to zaczynasz zastanawiać się, czy brak lateralizacji w tym wieku nie oznacza kłopotów. No i co będzie, jeśli jednak „zdecyduje się” na lewą?
Znaczenie lateralizacji
Już niewielu z nas pamięta, że jeszcze w niedalekiej przeszłości leworęczni uczniowie mieli trudne życie – przestawienie ich na „prawidłową” zdawało się być ambicją i życiowym zadaniem wielu rodziców oraz nauczycieli. Dzisiaj nikt już nie próbuje „naprawić” leworęcznych dzieci, więc cała kwestia lateralizacji wydaje się mieć błahe znaczenie.
W rzeczywistości jednak proces lateralizacji, czyli – mówiąc najprościej, ustalenie tej sprawniejszej części ciała, jest bardzo skomplikowany i ma bardzo duże znaczenie naszych dzieci pod kątem radzenia sobie w szkole.
Kiedy kształtuje się stronność (lateralizacja) u dziecka?
Młodzi rodzice często bywają niecierpliwi. Jednak na jasne i pewne informacje dotyczące lateralizacji musimy poczekać. Jedyne, co możemy zaobserwować do trzeciego roku życia naszej pociechy, to preferencje do używania konkretnej ręki czy nogi. To jednak, jak to z preferencjami bywa – może się zmienić.
Nieco więcej możemy już powiedzieć o sześciolatkach. Według wielu specjalistów, to właśnie do 6 roku życia u większości dzieci dokonuje się pełna lateralizacja – dziecko zawsze wybiera jedną stronę ciała do wykonania konkretnych czynności.
Niektórzy pedagodzy podkreślają jednak, że proces lateralizacji może trwać jeszcze dłużej i zostać uznany za dokończony dopiero wtedy, gdy dziecko kończy ok. 12 lat.
Prawa czy lewa? I co oznacza jednorodność w lateralizacji?
U większości dzieci lateralizacja skutkuje wybraniem prawej strony ciała na dominującą. Dziecko takie będzie rysowało prawą ręką, kopało piłkę prawą nogą, nadsłuchiwało prawym uchem i patrzyło przez dziurkę od klucza prawym okiem. Za wszystko to odpowiadać będzie lewa półkula mózgu. Analogicznie – u dzieci zlateralizowanych lewostronnie „rozkazy” będzie wydawała prawa strona mózgu.
Od tego, którą stronę „wybierze” nasze dziecko, znacznie ważniejsze jest to, czy lateralizacja została ustalona. Innymi słowy – nie jest istotne, czy nasza pociecha posługuje najczęściej prawą czy lewą stroną ciała. Problem jest wtedy, gdy posługuje się obiema stronami naprzemiennie (raz rysuje prawą ręką, raz lewą), czyli lateralizacja nie zostaje ustalona, a dziecko nazywane jest oburęcznym.
Kłopoty u dzieci z nieustaloną lateralizacją obejmują wiele aspektów. Są to problemy z:
- czytaniem (np. mylenie liter d i b oraz tym podobnych, zamiana kolejności liter)
- pisaniem (pisanie liter odwróconych – lustrzanych, opuszczanie liter lub ich dodawanie, zamiana kolejności liter, wolne tempo pisania, brzydki charakter pisma)
- postawą ciała – dziecko „krzywi się” podczas pisania lub czytania, czasem wręcz kładzie się na biurku
- orientacją przestrzenną i np. zajęciami fizycznymi
Gdy dziecko jest leworęczne…
Wielu rodziców bardzo martwi się, gdy dziecko coraz częściej używa lewej strony ciała podczas różnych czynności. To jednak naprawdę nie jest powód do zmartwienia. Jedyne, co w tej sytuacji powinniśmy zrobić, to ułatwić dziecku podejmowanie obowiązków szkolnych – zakupienie nożyczek dla osób leworęcznych bądź specjalnego zeszytu z pochylonymi liniami czy rozmowa z nauczycielem o zrezygnowaniu z ćwiczeń z użyciem zmywalnych pisaków (leworęczne dziecko zmazuje litery, zanim te zdążą wyschnąć). Warto zwracać też uwagę na drobiazgi – np. nie kupujemy dziecku zeszytów na spirali.
… lub lateralizacji nie widać
Tutaj już problem jest i może wpłynąć na wiele aspektów życia naszego dziecka. Dlatego gdy nasze dziecko wyraźnie nie „wybrało” sobie jeszcze żadnej dominującej strony ciała, a ma już 5-6 lat, to warto udać się do poradni psychologiczno – pedagogicznej, gdzie uzyskamy pomoc.
Gdy dziecko jest praworęczne
Nawet dziecko praworęczne może mieć kłopoty z motoryką małą - np. właściwym trzymaniem długopisu czy używaniem nożyczek. Dopóki nie nauczymy smyka właściwego chwytu, będzie miało kłopoty z wyraźnym pisaniem, będzie to też męczące dłoń zadanie. Warto o tym pamiętać i w razie potrzeby - reagować.