Sprawdź komu i kiedy, przysługuje urlop macierzyński oraz kiedy możesz skorzystać z urlopu wychowawczego
Urlop macierzyński to przerwa w pracy zawodowej, wynikająca z urodzenia dziecka oraz przejęciu opieki nad nim w pierwszym roku jego życia. W przeciwieństwie do zasiłku macierzyńskiego, czyli świadczenia finansowego, urlop nie przysługuje każdej młodej mamie. Jak to zatem z nim jest?
1. Komu przysługuje urlop macierzyński?
Urlop macierzyński przysługuje każdej kobiecie, która urodziła dziecko, a wcześniej była zatrudniona na podstawie umowy o pracę oraz odprowadzała dobrowolne składki chorobowe – przy czym zatrudnienie nie musi być na czas nieokreślony. Aby jednak młoda mama mogła przejść na urlop macierzyński, musi on „zmieścić” się w okresie zatrudnienia zawartym w umowie.
Co w przypadkach, gdy umowa o pracę wygasa w trakcie urlopu macierzyńskiego? Umowa zostaje wówczas rozwiązana, ale młodej mamie wciąż przysługuje prawo do zasiłku macierzyńskiego przez 52 tygodnie. Jeśli natomiast umowa o pracę wygaśnie w trakcie trwania ciąży (po jej 3 miesiącu), zostaje ona automatycznie przedłużona do momentu porodu, a potem dana kobieta może pobierać zasiłek macierzyński i być objęta ubezpieczeniem chorobowym.
2. Urlop macierzyński przed porodem
Tak – należy wówczas przynieść pracodawcy zaświadczenie o przewidywanej dacie porodu. Należy jednak pamiętać, że urlop przed porodem nie może trwać dłużej, niż 6 tygodni.
3. Ile trwa urlop macierzyński?
Wymiar urlopu macierzyńskiego wynosi obecnie 20 tygodni, jeśli na świat przyszło jedno dziecko. Urodzenie bliźniąt przedłuża podstawowy urlop macierzyński do 31 tygodni, trojaczków – do 33 tygodni, czworaczków – do 35 tygodni, pięciu i więcej dzieci – do 37 tygodni.
4. Czy ojciec może wziąć urlop macierzyński?
Nie do końca. Po narodzinach dziecka matce należy się 20 tygodni urlopu macierzyńskiego, z których 14 musi wykorzystać tylko ona – pozostałe 6 może „oddać” ojcu dziecka. Następnie mamy 32 tygodni urlopu rodzicielskiego i to z niego bez problemu może skorzystać także drugi rodzic (ale wówczas matka już nie, odbywa się to na zasadzie zamiany).
5. Roczny urlop macierzyński
O rocznym urlopie macierzyńskim mówi się przede wszystkim dlatego, że możliwa jest deklaracja wykorzystania urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego, składana niedługo po porodzie. Wówczas młoda mama otrzymuje 80% zasiłku macierzyńskiego przez okres trwania obu urlopów i nawet nie zauważa przejścia z jednego urlopu na drugi – nie wymagane są tutaj żadne wnioski, nie trzeba składać dokumentów.
Jeśli jednak rodzice nie są do końca pewni, które z nich będzie sprawowało opiekę po 20 tygodniach urlopu macierzyńskiego, mogą takiej deklaracji nie składać. Wówczas przez okres 20 pierwszych tygodni mama będzie otrzymywała 100% wynagrodzenia. W zależności od tego, które z rodziców przejdzie po tym czasie na urlop rodzicielski, osoba ta będzie otrzymywała 60% wynagrodzenia przez 32 tygodnie jego trwania. Oczywiście z urlopu rodzicielskiego można też nie skorzystać w ogóle.
Urlop wychowawczy
Wiemy już, jak prezentują się kwestie związane z urlopem macierzyńskim. Co jednak z urlopem wychowawczym – czy może być płatny? Jak długo można na nim przebywać? Co warto wiedzieć? Uściślijmy.
1. Komu przysługuje urlop wychowawczy?
Z takiego przywileju może skorzystać rodzic, którego historia zatrudnienia wynosi co najmniej 6 miesięcy (nie musi być to zatrudnienie w jednym miejscu). Rodzic ten musi mieć także aktualną umowę o pracę – jeśli wygasła ona po porodzie albo w trakcie urlopu macierzyńskiego, niemożliwe jest przejście na urlop wychowawczy. Może jednak skorzystać z niego drugi rodzic, o ile ma aktualne zatrudnienie.
2. Ile trwa urlop wychowawczy?
Na takim urlopie można przebywać 36 miesięcy, przy czym nie może być to opieka tylko jednego rodzica. Innymi słowy, minimum jeden miesiąc urlopu wychowawczego musi przypaść drugiemu rodzicowi.
Należy tutaj dodać, że urlop wychowawczy można wykorzystać aż do 6 roku życia dziecka, w dodatku może korzystać z niego w 5 częściach, niekoniecznie od razu po urlopie macierzyńskim.
3. Czy urlop wychowawczy jest płatny?
Nie. Można jednak otrzymywać dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego. Kwota takiego świadczenia wynosi 400 złotych, niezależnie od liczby dzieci będących pod opieką świadczeniobiorcy. O świadczenie można starać się, składając wniosek w ośrodku pomocy społecznej, należy jednak pamiętać, że jego przyznanie ściśle zależy od dochodów rodziny w przeliczeniu na jej jednego członka. Obecnie prawo do świadczenia otrzymuje wnioskodawca, w którego rodzinie dochód na osobę nie przekracza 674 złote (764 zł, jeśli członkiem rodziny jest dziecko z orzeczeniem o umiarkowanej lub znacznej niepełnosprawności).
Od 1 listopada 2017 kwoty te wzrosną i będą wynosić odpowiednio 754 złote oraz 844 złote dla rodziny z niepełnosprawnym dzieckiem.