Zez u dziecka

Około 4% dzieci dotyka problem zeza. Jest to schorzenie, w którym oczy ustawiają się w różnych kierunkach - jeśli jedno oko znajduje się bliżej nosa mówimy o zezie zbieżnym, a jeśli przestawia się w kierunku skroni mówimy o zezie rozbieżnym.

W większości przypadków choroba pojawia się między pierwszym, a piątym rokiem życia. Zez może jednak dotyczyć także starszych dzieci – narażone są na jego wystąpienie do ósmego roku życia, czyli do czasu całkowitego wykształcenia się zdolności prawidłowego widzenia obuocznego. Zez może być również wadą wrodzoną – obecną zaraz po urodzeniu dziecka lub pojawiającą się niedługo potem. Warto jednak pamiętać, że nie musi oznaczać faktycznego schorzenia. Zdarza się bowiem, że noworodki posiadają rozbieżność oczu co związane jest z niedorozwojem zdolności widzenia, ale co może zaniknąć jak dziecko rośnie - mówi lekarz okulista Alicja Dreksler-Tkacz z chorzowskiego szpitala Weiss Klinik.

Jak rozpoznać zeza

W większości przypadków problem jest łatwo dostrzegalny – dziecko jednym okiem nie patrzy bezpośrednio przed siebie. Czasem zmiana nie jest tak wyraźna, dlatego należy zwracać uwagę na inne symptomy, takie jak przymykanie chorego oka lub przechylanie głowy tak, by zdrowe oko mogło znaleźć się bliżej obserwowanego obiektu. Wyleczenie zeza zależy w dużej mierze od postawienia prawidłowej diagnozy najwcześniej jak to możliwe - należy bowiem pamiętać, że dzieci nie "wyrastają" z zeza.

Przyczyny zeza u dzieci

Przyczyną pojawienia się zeza może być osłabienie mięśni, dzięki którym można poruszać oczami w różnych kierunkach lub ich jednostronne nadciągnięcie. Zaburzenia w aparacie mięśniowym są zwykle efektem występowania kilku elementów. Są to czynniki genetyczne, wady refrakcji (zwłaszcza dalekowzroczność, która powoduje, że dziecko „wytęża" wzrok by zobaczyć coś w bliskiej odległości) czy problemy fizjologiczne w obrębie systemu optycznego. W niewielkiej liczbie przypadków odpowiedzialny za występowanie zeza może być mózg, który nie potrafi skoordynować normalnego funkcjonowania gałek ocznych.

Następstwa zeza

Gdy obie gałki oczne ustawione są równolegle widziany obraz pada w obu oczach na właściwą część siatkówki. Taka informacja drogą wzrokową dociera do mózgu, który łączy przekaz z obu oczu w obraz trójwymiarowy. W sytuacji gdy każde oko patrzy w innym kierunku na siatkówce tworzą się dwa różne obrazy, a dodatkowo, ten który powstaje poza plamką jest nieostry. Mózg dziecka otrzymuje wtedy sprzeczne informacje i aby poradzić sobie z taką sytuacją wyłącza przekazywanie obrazu z jednego oka. W efekcie mamy do czynienia z ambliopią, potocznie nazywaną zespołem "leniwego oka" i niedowidzeniem. Konsekwencją takiej sytuacji jest zmniejszenie zdolności widzenia, a nawet jej trwała i nieodwracalna utrata, dlatego tak ważne jest podjęcie szybkiego leczenia - podkreśla Alicja Dreksler-Tkacz.

Leczenie zeza

Zeza możemy leczyć w sposób zachowawczy. W przypadku gdy jest on spowodowany wadą refrakcji wystarczające może być noszenie okularów korygujących. Często dziecko wykazuje niechęć do ich noszenia - warto wtedy pamiętać, że może to być spowodowane nie tylko czynnikami zewnętrznymi (niewygoda, konieczność pamiętania o ich codziennym zakładaniu), ale również koniecznością przystosowania oczu do patrzenia przez szkła wspomagające wzrok.

Dzieci potrafią bowiem tak wyćwiczyć swój wzrok do radzenia sobie z wadą, że trudno im zmienić przyzwyczajenie i "oddać" część tej pracy okularom. Zwykle też leczenie wymaga od dziecka wykonywania specjalnych ćwiczeń zwiększających zdolność do wspólnej, skoordynowanej pracy obu gałek ocznych zaproponowanych przez ortoptyka. Prowadzone w tej dziedzinie badania amerykańskich naukowców nie tylko wskazują na wysoką skuteczność tej formy leczenia, ale pozwalają tworzyć nowe, doskonalsze programy pracy z pacjentami, którzy cierpią na chorobę zezową.

W przypadku pojawienia się ambliopii należy wprowadzić trzecią metodę leczenia, która pozwoli wzmocnić mięśnie osłabionego oka i przywrócić prawidłowe widzenie. Stosuje się wtedy proste rozwiązanie w postaci zasłonięcia zdrowego oka i zmuszenia do większej pracy tego z obniżoną ostrością wzroku.
Pewna grupa przypadków wymaga niekiedy przeprowadzenia interwencji chirurgicznej. Operację wykonuje się w przypadku dużego zaawansowania choroby, której nie można już wyleczyć przy wykorzystaniu okularów korekcyjnych. Warto jednak pamiętać, że nie usunie ona ambliopii. Zabieg przeprowadzany jest w znieczuleniu ogólnym i służy wyrównaniu prawidłowej pracy mięśni w obu gałkach ocznych. Noszenie okularów po przeprowadzeniu procedury jest w tym przypadku również konieczne - stosuje się je w celu przywrócenia poprawy funkcjonowania oczu jako jednego narządu.