Dzieci nadpobudliwe ruchowo wymagają większej cierpliwości i uwagi ze strony otoczenia.
Wiek dziecięcy to czas nieustannych zmian, szczególnego sposobu funkcjonowania w świecie, naznaczonego ciekawością i odkrywaniem nowości. To naturalne, że dzieci interesują się wszystkim, szybko niecierpliwią, bywają egocentryczne i nierzadko roszczeniowe. Zdarza się jednak, że nieumiejętność kontrolowania uwagi, ruchów i emocji istotnie wpływa na zdolność efektywnego radzenia sobie z wyzwaniami stawianymi przed nimi w określonym wieku. Dzieci nadpobudliwe ruchowo wymagają większej cierpliwości i uwagi ze strony otoczenia. Rolą dorosłych jest odpowiednie zorganizowanie im czasu i czuwanie nad ich bezpieczeństwem. Warto przygotować się do tego w odpowiedni sposób tak, aby obie strony czerpały ze wspólnie spędzonego czasu przyjemność. Frajdy dostarczyć mogą proste zabawy, które oprócz zapewnienia rozrywki pomagają wypracować cechy i zachowania, takie jak: skupienie uwagi, zapamiętywanie czy umiejętność współpracy w grupie.
Zabawa, na co dzień
Ciekawym sposobem na spędzanie czasu może być wykorzystanie rożnego rodzaju gier: puzzli, układanek dydaktycznych, quizów. Należy pamiętać, że ich rodzaj oraz stopień trudności powinny być dobrane do wieku i poziomu rozwoju dziecka.
Zdaniem psychologów każde zadanie poznawcze angażuje nieco inne funkcje. Łamigłówki trenują głównie procesy rozumowania i wnioskowania, podczas gdy układanki i puzzle ćwiczą spostrzeganie wzrokowo-przestrzenne.
Zasadniczo też każde ćwiczenie wymagające aktywności poznawczej i wysiłku umysłowego wiąże się z intencjonalnym skupieniem uwagi, dlatego codzienne gry trenują procesy uwagi, uczą organizacji wykonywania czynności w określonej kolejności (jak choćby podczas układania klocków Lego według wzoru), a także wykształcają spostrzegawczość oraz wyrabiają sprawność motoryczno – sensoryczną.
Zadania, które wymagają od dziecka różnicowania figur i znaków są szczególnie przydatne dzieciom z ADHD, u których często współwystępują inne specyficzne trudności np. dysleksja. Ponadto uczestniczenie w zabawach angażujących oprócz dziecka z zaburzeniem kilku dodatkowych graczy kształtuje określone umiejętności społeczne, takie jak inicjowanie kontaktu, umiejętność odmawiania, zachęcanie do kontaktu czy kierowanie w grupie.
Kolejną formą zabawy i wspomagania terapii dzieci z ADHD jest aktywność fizyczna. Ćwiczenia pozwalają na czynne spędzenie czasu i bezpieczne wyładowanie nadmiaru energii. Dobrze sprawdzają się sporty takie jak pływanie, bieganie czy jazda na rowerze. W przypadku sportów drużynowych, należy zachować dużą czujność i ostrożność, gdyż dzieci z ADHD miewają tendencje do konfliktów, a zabawa w grupie im niestety sprzyja. Dlatego też do zabawy z naszym dzieckiem rówieśników należy zapraszać stopniowo i w trakcie rozgrywek stale kontrolować sytuację.
Zabawa weekendowa i wakacyjna
Dla opiekunów dzieci z ADHD okres wolny od szkoły może stanowić nie lada wyzwanie. Dzieci nadpobudliwe szybciej się nudzą, chłoną każdy szczegół, przez co nie potrafią skupić się na jednym zadaniu. Rozkojarzenie jest u nich częstą przyczyną urazów, dlatego istotne jest, aby dzieci z ADHD zawsze mieć w zasięgu wzroku, a dodatkowo uczyć je właściwych sposobów reagowania na sytuacje zagrożenia.
Ćwiczenia kształtujące wyobraźnię dziecka, obrazujące zasady i normy zachowań pomogą wyrobić u dziecka pożądaną reakcję. Będąc w danym miejscu, możemy wykorzystać otaczające nas warunki do uatrakcyjnienia nauki, na przykład angażując dziecko w zabawy edukujące na temat tego, jak należy zachowywać się w lesie, jak bezpiecznie spędzać wakacje lub czego unikać podczas górskiej wycieczki.
Należy pamiętać, że to w gestii opiekuna leży odpowiednie zachęcenie do zabawy oraz zmotywowanie dziecka do działania. On także odpowiada za zorganizowanie czasu tak, by nie dostarczać zbyt wielu, szczególnie chaotycznych, bodźców. Ważne jest, by dziecko mogło uzyskać od dorosłego wsparcie, gdy natrafi na przeszkodę, której nie potrafi samodzielnie pokonać. Jeśli znajdzie dobrą metodę wyjścia z opresji, koniecznie trzeba je za to pochwalić.
Wsparcie, cierpliwość, wyrozumiałość i racjonalnie wypracowany przez rodziców system nagród wobec dzieci z ADHD sprawią, że przyjemność z edukującej rozrywki będzie wspólna.
Przykłady prostych zabaw dla przedszkolaków z ADHD
Zabawy poprawiające koncentrację uwagi
Przypływ-odpływ – zabawa stanowiąca krótką przerwę w nauce czy odrabianiu lekcji. Prosimy dziecko, aby stanęło na środku pokoju. Kiedy wypowiadamy słowo „przypływ", dziecko robi krok do przodu, zaś słowo „odpływ" - krok do tyłu. Stopniowo zwiększamy tempo podawania ustalonych haseł.
Co masz w ręku – zasłaniamy dziecku oczy i prosimy, aby dotykiem rozpoznało przedmioty, które umieszczamy mu w dłoni. Początkowo podajemy przedmioty codziennego użytku (takie jak: łyżka, lalka), później przedmioty, których rzadziej używa.
Zabawy ćwiczące spostrzegawczość i pamięć
Co widziałeś – na stole układamy kilka różnych przedmiotów, prosimy dziecko, aby najpierw przypatrzyło się im, a później zamknęło oczy. W tym czasie zabieramy jeden przedmiot i prosimy by powiedziało, czego brakuje. W wersji trudniejszej nie zabieramy przedmiotu, tylko zmieniamy jego położenie i prosimy dziecko o ułożenie przedmiotów tak jak poprzednio.
Teatrzyk – wraz z dzieckiem przygotowujemy rodzinne przedstawienie, udział w nim wymaga od dziecka zapamiętania wierszyków lub piosenek. Uczenie się tekstów doskonale trenuje pamięć.
Zabawy pomagające dziecku radzić sobie z emocjami i trudnymi sytuacjami
Co czują inni – opowiadamy dziecku jakąś historię i prosimy, aby zastanowiło się, co mogą czuć bohaterowie zdarzeń. Opowiadane przygody powinny dotyczyć codziennych, krótkich zajść, w jakich ono samo może uczestniczyć. Warto przy tek okazji omówić z nim sposoby radzenia sobie z różnymi sytuacjami.
Tak widzę siebie – zabawa dla grupy. Wszyscy otrzymują kartkę papieru, na której narysowane zostały kontury ludzkiego ciała. Do tego szkicu każde z dzieci dorysowuje to, co uważa za najbardziej charakterystyczne u siebie samego, na przykład: język, jeżeli jest ono szczególnie gadatliwe, uszy, jeśli potrafi dobrze słuchać innych. Figury, którym w ten sposób nadany został charakter przymocowujemy do ściany, a grupa próbuje odgadnąć, która z nich należy do poszczególnych uczestników.
Zabawy rozładowujące napięcie
Kołyska – prosimy, aby dziecko położyło się na dywanie lub karimacie na plecach, do brzucha podciągnęło nogi ugięte w kolanach i przytrzymało je rękami. Następnie prosimy, aby spróbowało oderwać plecy od podłoża i rozbujało swoje ciało. W czasie wykonywania kołyski możemy śpiewać dziecku piosenkę lub włączyć spokojną muzykę.
Prąd – zabawa dla grupy. Dzieci tworzą dwa rzędy. Na znak opiekuna od ostatniego dziecka zaczyna płynąć „prąd elektryczny" - klepnięcie w plecy dziecka stojącego przed nim, które to klepnie następne w rzędzie i tak dalej. Pierwsze dziecko po klepnięciu podskakuje i biegnie na koniec rzędu. Obie drużyny rywalizują, która szybciej powróci do pierwotnego układu w rzędzie.
materiały edukacyjne dostępne w ramach programu "Dziecko i świat za pan brat"