Wysypka u dziecka – potówka, alergia czy choroba zakaźna?

Wysypka u dziecka – czym jest?

Skóra jest jednym z najważniejszych narządów ciała. To również największy narząd naszego organizmu. Skóra człowieka pełni wiele ważnych funkcji, dlatego wymaga odpowiedniej higieny i pielęgnacji, a poza tym należy zwracać uwagę na wszelkie nieprawidłowości związane z jej wyglądem. Skóra dziecka jest cieńsza od skóry dorosłego, co czyni ją bardziej wrażliwą i podatną na niekorzystny wpływ czynników zewnętrznych. Na ciele dziecka występować mogą różnego rodzaju zmiany skórne. Wysypką nazywane są wykwity na skórze, które mogą pojawiać się z wielu przyczyn. Wysypka u dziecka może występować w związku z podrażnieniami, alergiami, a także infekcjami. Może również być wynikiem problemów dermatologicznych i wielu chorób niekoniecznie związanych bezpośrednio ze skórą. 

Wykwity skórne u dzieci mogą mieć różnorodny wygląd oraz różną lokalizację. Wysypki mogą mieć też różny kolor, poza tym zmiany skórne mogą występować pojedynczo lub w skupiskach. Nie każdej wysypce towarzyszy świąd, chociaż wiele wykwitów skórnych faktycznie swędzi, piecze lub powoduje dolegliwości bólowe. Wszystkie te różnice ważne są w diagnostyce dolegliwości oraz ustalaniu odpowiedniego leczenia wysypki. Ważne jest również zwrócenie uwagi na objawy towarzyszące wysypce, a także okoliczności, w których się ona pojawiła. 

Jakie są rodzaje wysypki u dzieci?

Wyróżnić można różnego rodzaju zmiany skórne u dzieci. Podziału wysypek można dokonać, uwzględniając ich wygląd. Wówczas wymienić można wysypkę plamistą (skóra zmienia miejscowo zabarwienie), grudkową (pojawiają się wyczuwalne przy dotyku grudki), grudkowo-plamistą, a także pęcherzykową (występują pęcherzyki wypełnione płynem) i pokrzywkową. Wysypki można podzielić również ze względu na pochodzenie. Wówczas można wyróżnić między innymi wysypki alergiczne, wysypki związane z infekcjami wirusowymi, wysypki związane z infekcjami bakteryjnymi, wysypki pasożytnicze oraz wysypki związane z chorobami ogólnoustrojowymi bądź innymi czynnikami. 

Od czego dziecko może mieć wysypkę? Przyczyny najbardziej prawdopodobne

U dziecka wysypka może pojawiać się z wielu powodów. Najbardziej prawdopodobne przyczyny wysypki u dzieci to:

• Atopowe Zapalenie Skóry (AZS) – chorobę można rozpoznać po suchości skóry i jej świądzie. Na skórze dziecka pojawiają się grudki, poza tym skóra jest podatna na uszkodzenia i złuszczanie. Najczęściej zmiany skórne obserwowane są na kolanach i łokciach, ale można zaobserwować je też niekiedy na innych obszarach skóry, w tym na nadgarstkach czy na twarzy. 

• Pieluszkowe zapalenie skóry – tego rodzaju wysypka zazwyczaj pojawia się w okolicy podpieluszkowej oraz niekiedy na dziecięcych udach. Wysypka na pupie u dziecka w tym przypadku zazwyczaj jest bolesna i mogą towarzyszyć jej nadżerki. Skóra dziecka może również być też zaczerwieniona i wrażliwa. 

• Trądzik niemowlęcy – wysypka przypomina zmiany skórne pojawiające się u nastolatków. Jest to wysypka u dziecka na twarzy, która wiąże się z działaniem hormonów jego mamy. 

• Alergia – wysypka pojawiająca się na skórze dziecka po kontakcie z alergenem. Może być to kontakt drogą pokarmową, po spożyciu pokarmów uczulających dziecko, ale może być to też kontakt z alergenami znajdującymi się w dziecięcym otoczeniu (pyłki, sierść zwierząt, roztocza). Dziecko może mieć też wysypkę alergiczną na stosowane proszki i płyny do prania, kosmetyki itd. 

• Potówki – mają postać płaskich pęcherzyków, w środku których znajduje się przezroczysty płyn. Pojawiają się na skórze dzieci w wyniku zatrzymania potu w ujściach gruczołów potowych. Ten rodzaj wysypki najczęściej pojawia się po przegrzaniu dziecka.

• Ospa wietrzna – silnie swędząca wysypka u dziecka, która przybiera formę czerwonych plam zamieniających się w wypełnione surowiczym płynem krostki, może wskazywać na ospę. Nie jest rzadkością w tym przypadku wysypka u dzieci na całym ciele, w tym również na owłosionej skórze głowy, w okolicach intymnych, a nawet w buzi. Krostki stopniowo zamieniają się w strupki, po czym zaczynają odpadać. Dziecku może towarzyszyć gorączka. 

• Odra – wirusowa choroba zakaźna, która wyróżnia się silnie czerwonymi plamkami, które mogą występować na całym dziecięcym ciele. W przypadku odry wysypka ma nieregularne kształty, a dodatkowo może maluchowi towarzyszyć gorączka, zapalenie spojówek, kaszel i katar. 

• Rumień zakaźny – zwany też piątą chorobą, to choroba wyróżniająca się wysypką na twarzy, która obejmuje obszar przypominający kształtem motyla. Wysypka jest żywoczerwona i z czasem pojawia się też na tułowiu. 

• Różyczka – choroba zakaźna, w przypadku której występuje nieswędząca wysypka u dziecka o charakterze plamek w kolorze bladoróżowym. Dla różyczki dość charakterystyczny jest też porządek występowania zmian skórnych. Zwykle najpierw pojawia się wysypka za uszami u dziecka, po czym zaobserwować można ją również na dziecięcej twarzy i tułowiu. 

• Szkarlatyna – choroba zakaźna typu bakteryjnego, w przypadku której na ciele dziecka pojawiają się drobne, czerwone krostki mające tendencję do zlewania się w grupy. Wysypka może występować na całym ciele, w tym na stopach i dłoniach. Towarzyszy jej gorączka, ból gardła i charakterystyczny malinowy język. Wysypka znika w ciągu tygodnia, a skóra zaczyna się łuszczyć. 

• Choroba dłoni, stóp i jamy ustnej – potocznie (choć nieprawidłowo) zwana Bostonką. W jej przypadku pojawia się charakterystyczna wysypka na dziecięcych dłoniach, poza tym występuje wysypka na stopach u dziecka, a także owrzodzenia wewnątrz jamy ustnej. Chorobie towarzyszy spadek samopoczucia, jadłowstręt i dolegliwości ze strony układu pokarmowego.
• Trzydniówka – inaczej rumień nagły lub gorączka trzydniowa, czyli ostra choroba zakaźna, w przypadku której na skórze dziecka zaobserwować można czerwoną wysypkę w postaci plamek. Przy tej chorobie najpierw pojawia się gorączka utrzymująca się około 3 dni (stąd nazwa choroby), po czym pojawia się wysypka. 
• Świerzb – na skórze dziecka mogą występować krostki, grudki z płynem oraz wypukłości związane z drążonymi przez świerzbowca korytarzami podskórnymi. 

Powyższa lista uwzględnia najczęściej występujące przyczyny wysypki u dziecka, jednak nie wyczerpuje tematu całkowicie. Powodów występowania wysypek u dzieci może być znacznie więcej, dlatego w przypadku wątpliwości należy koniecznie skonsultować się z lekarzem. 

Gdzie może występować wysypka u dziecka?

Lokalizacja wysypki na ciele dziecka oraz jej wygląd mogą zasugerować możliwą przyczynę dolegliwości. Wysypka u najmłodszych może występować niemal w każdym rejonie ciała. Nie jest na przykład rzadkością wysypka na plecach u dziecka lub na jego brzuchu. W przypadku niektórych chorób zaobserwować można wysypkę na dziecięcych dłoniach czy stopach, co jest charakterystyczne dla choroby dłoni, stóp i jamy ustnej. Pojawienie się wysypki na pupie niemowlaka może sugerować pieluszkowe zapalenie skóry, a już występowanie wysypki na twarzy w kształcie charakterystycznego motyla może wskazywać na rumień zakaźny. Krostki na nogach u dziecka często są natomiast wynikiem alergii kontaktowej.

Jak wygląda wysypka alergiczna u dziecka?

U dzieci bardzo często pojawia się wysypka związana z alergią. Jeśli chodzi o alergeny pokarmowe, najczęściej dzieci uczula krowie mleko i niektóre owoce, a także jajka i niektóre zboża. Wysypka alergiczna może wystąpić również po kontakcie z kosmetykami lub środkami stosowanymi do prania, poza tym nie jest rzadkością wysypka po stosowanych lekach. Do wysypki alergicznej może prowadzić również niekiedy kontakt z sierścią zwierząt. Wysypka alergiczna to zazwyczaj drobne czerwone krostki na ciele dziecka, którym najczęściej towarzyszy świąd lub pieczenie. To, jak długo utrzymuje się wysypka alergiczna u dziecka, zależy od wielu czynników, w tym szybkości wyeliminowania narażenia na alergen czy zastosowania odpowiednich leków antyalergicznych. 

Co dać dziecku na wysypkę?

Gdy pojawią się krostki u dziecka lub wysypka skórna o innym charakterze, w pierwszej kolejności należy ustalić przyczynę zmian skórnych. Ważne jest ustalenie, w jakich okolicznościach pojawiła się wysypka, jakie objawy dodatkowe jej towarzyszą, a także jak wyglądają i gdzie zlokalizowane są zmiany skórne. Postępowanie w przypadku wysypki powinno być bowiem dostosowane do jej pochodzenia. Najczęściej stosuje się preparaty miejscowe, chociaż niekiedy konieczne będą również leki ogólne. W przypadku wysypki alergicznej przede wszystkim należy wyeliminować alergen, poza tym w niektórych przypadkach konieczne będzie zastosowanie leków przeciwhistaminowych. Przy wysypce związanej z AZS, podstawą powinna być odpowiednia pielęgnacja skóry i stosowanie łagodzących kosmetyków. Jeszcze inaczej postępuje się przy wysypkach związanych z czynnikami infekcyjnymi. Nie bez znaczenia przy każdym rodzaju wysypki u dziecka jest również zachowanie odpowiedniej higieny zmian skórnych, by nie doszło do ich nadkażenia bakteryjnego. 

Wysypka u dziecka – kiedy do lekarza? 

Wygląd i lokalizacja wysypki u dziecka mogą wiele powiedzieć o jej możliwych przyczynach. Nie każda wysypka u dziecka wymaga niezwłocznej wizyty u lekarza. Jeśli rodzic zna jej przyczynę (np. potówki) i wie już, jak sobie z nią radzić, nie musi każdorazowo pilnie dzwonić do pediatry. Nie zawsze jednak można samodzielnie wydedukować, skąd biorą się poszczególne zmiany skórne u dzieci. Zdjęcia przykładowe co prawda łatwo obecnie znaleźć w sieci, jednak ostateczną diagnozę przy wysypce u dziecka dobrze pozostawić pediatrze bądź w poważniejszych przypadkach innym specjalistom. Przykładowo czerwone krostki z białymi czubkami u dziecka mogą wskazywać na różne przyczyny, w tym również infekcje bakteryjne wymagające zastosowania antybiotyku. Jeśli zatem rodzic nie jest pewien przyczyny wysypki, rozsądnie będzie skonsultować się z lekarzem. 

Gdy ponadto u dziecka występuje nie tylko wysypka, ale również objawy dodatkowe, w tym gorączka, osłabienie i brak apetytu czy objawy związane z układem oddechowym lub pokarmowym, bardzo prawdopodobne, że maluch zaraził się jedną z chorób wieku dziecięcego. W tej sytuacji należy koniecznie skonsultować się z pediatrą. Bezwzględnie należy też zgłosić się do lekarza, jeśli wysypka u dziecka zacznie się zmieniać i pojawią się objawy sugerujące jej nadkażenie bakteryjne – problem ten pojawić się może np. w przypadku intensywnego drapania swędzących zmian skórnych. Pilnej konsultacji z lekarzem wymaga również szybkie rozszerzanie się wysypki czy oddzielanie się naskórka. 

Jak rozpoznać niebezpieczną wysypkę na ciele dziecka?

Wiele wysypek na ciele dziecka nie stanowi powodu do paniki. Znikają samoczynnie lub po podaniu odpowiednich leków. Wymagają jedynie prawidłowej pielęgnacji i przestrzegania zaleceń lekarza. Są jednak również objawy, których pod żadnym pozorem nie można lekceważyć. Szczególną uwagę należy zwrócić na czerwone plamy u dziecka. Jeśli taki objaw wystąpi, najlepiej wykonać test nacisku – wystarczy obszar wysypki lekko nacisnąć palcem i obserwować, jak wysypka będzie się zachowywać, gdy ucisk zniknie. Niegroźna wysypka zblednie pod wpływem ucisku, po czym znów przybierze barwę czerwoną. Czerwona wysypka na skórze dziecka, która nie blednie pod wpływem nacisku, wymaga natomiast niezwłocznego kontaktu z lekarzem. W ten sposób objawia się bowiem wysypka wybroczynowa, a ta może pojawiać się w przypadku zakażenia meningokokami. Wysypka wybroczynowa przy meningokokach świadczy o tym, że bakterie przedostały się do krwiobiegu i uszkodzeniu uległy naczynia krwionośne dziecka. Stan ten wymaga pilnego kontaktu ze specjalistą, gdyż stanowi zagrożenie życia dziecka.