Zapalenie zatok u dzieci powoduje silny ból w okolicy czołowej i uciążliwy katar - utrudniając maluchom zasypianie. To jedna z częściej spotykanych chorób zapalnych górnych dróg oddechowych u najmłodszych pacjentów. Wielu rodziców zastanawia się, jakie są główne przyczyny zapalenia zatok u dzieci, jak rozpoznać i skutecznie leczyć to schorzenie?
Co powoduje zapalenie zatok u dzieci?
Zatoki są zlokalizowane w twarzoczaszce, to przestrzenie wypełnione powietrzem, które odpowiadają za jego filtrowanie. Upośledzenie funkcji wentylacji i drenażu zatok przynosowych skutkuje rozwojem stanu zapalnego. W praktyce pediatrycznej spotykane są 2 rodzaje zapalenia zatok: ostre (trwa do 12 tygodni) i przewlekłe (objawy utrzymują się przez więcej niż 12 tygodni). Za ostre zapalenie zatok u dzieci odpowiadają:
- wirusy (np. rynowirusy, koronawirusy, wirusy RS, paragrypy, adenowirusy),
- bakterie (np. Staphylococcus aureus, Haemophilus influenzae, a także Moraxella catarrhalis).
W większości przypadków przewlekłe zapalenie zatok (PZZ) jest skutkiem niewyleczonego ostrego zapalenia zatok u dziecka. Etiologia przewlekłej postaci zapalenia zatok u dzieci jest wieloczynnikowa. Szczególnie narażone na zachorowanie na postać chroniczną są dzieci z defektami anatomicznymi, takimi jak np. skrzywienie przegrody nosowej. Za PZZ mogą być odpowiedzialne także:
- polipy nosa,
- alergie,
- zaburzenia immunologiczne,
- zaburzenia żołądkowo-przełykowe,
- choroba refluksowa,
- mukowiscydoza,
- czynniki społeczne,
- czynniki środowiskowe.
Jak objawia się zapalenie zatok u dzieci?
Zapalenie zatok przynosowych o podłożu wirusowym manifestuje się złym samopoczuciem dziecka, kichaniem, niedrożnością nosa i wyciekiem wydzieliny (początkowo przejrzystej, a następnie ropnej), podwyższoną temperaturą, bólem gardła, bólami mięśniowymi, kaszlem (zazwyczaj w nocy). Typowymi objawami bakteryjnego zapalenia zatok u dzieci są: zatkany nos, katar i kaszel, które utrzymują się od co najmniej 10 dni bez tendencji do poprawy. W przebiegu choroby o podłożu bakteryjnym pojawia się też ropna wydzielina z nosa, może wystąpić wysoka gorączka (powyżej 39 stopni Celsjusza).
Jak leczyć zapalenie zatok u dzieci wywołane wirusami i bakteriami?
Zapalenie zatok u dzieci wywołane przez wirusy leczy się objawowo w warunkach domowych (dziecku podaje się bezpieczne leki przeciwgorączkowe, np. paracetamol, preparaty redukujące obrzęk błony śluzowej i udrażniające nos). Ulgę może też przynieść stosowanie miejscowo soli fizjologicznej, inhalacje parą wodną. Na szczęście stany zapalne o podłożu wirusowym samoistnie ustępują w ciągu 7-10 dni. Dokuczliwy ból gardła mogą złagodzić leki z chlorowodorkiem benzydaminy, najwygodniejsze w aplikacji są te w postaci sprayu (benzydamina jest substancją o wysokim profilu bezpieczeństwa, dlatego może być stosowana również u najmłodszych pacjentów). W przypadku infekcji bakteryjnej konieczne jest wdrożenie antybiotykoterapii, która pozwoli pozbyć się patogenów. Ważne jest przyjmowanie dużej ilości płynów, aby zapobiec ewentualnemu odwodnieniu dziecka, co zdarza się przy gorączce, która często towarzyszy bakteryjnemu zapaleniu zatok u dzieci.
Zapalenie zatok u dzieci - działania profilaktyczne
Wielu rodziców zastanawia się, jak zapobiec ponownemu zapaleniu zatok u dziecka. Najprostszy sposób to unikanie kontaktu z osobami chorymi na infekcje górnych dróg oddechowych. W szczytowym okresie zachorowań (późna jesień i zima) nie zabierajmy pociechy w zatłoczone miejsca. Nie należy również narażać dziecka na wdychanie dymu papierosowego. W ramach profilaktyki warto dbać o poziom nawilżenia w pomieszczeniach, w którym przebywa maluch, szczególnie w sezonie grzewczym, kiedy to wilgotność powietrza w domach i mieszkaniach jest bardzo niska, co wpływa niekorzystnie na drogi oddechowe najmłodszych.