Sensomotoryczny rozwój dziecka w pierwszym roku życia

Czym właściwie jest proces rozwoju dziecka?

Pierwszy rok życia maleństwa to czas pełen najpiękniejszych, najciekawszych dla rodziców chwil i doświadczeń. Ale jest to także czas bardzo wielu pytań, obaw - miedzy innymi o to czy dziecko na pewno dobrze się rozwija, czy wszystko jest z nim w porządku. Te pierwsze 365 dni to czas kiedy dziecko rozwija się bardzo dynamicznie, to czas podczas którego z maleńkiej, leżącej, bezbronnej istoty powstaje myślący sprytny i niezwykle ciekawy świata człowiek.

Ten fascynujący proces zwany rozwojem, przez pierwsze 12 miesięcy jest niezwykle ważny w życiu małego człowieka i ma wpływ na dalsze jego życie. Rozwój sesnomotoryczny dotyczy dwóch sfer ruchowej oraz psychicznej, które szczególnie w tym pierwszym okresie są ze sobą nierozerwalnie związane i których nie należy rozpatrywać osobno. W późniejszym rozwoju oba te procesy przebiegają bardziej niezależnie.

Dlaczego rozwój obu tych sfer jest ze sobą tak zintegrowany na wczesnym etapie życia ?

Warunkiem prawidłowego rozwoju jest dojrzewanie ośrodkowego układu nerwowego czego objawem jest z jednej strony stopniowe doskonalenie poszczególnych umiejętności ruchowych, z drugiej zaś prawidłowe reagowanie na różne bodźce płynące z otoczenia.
Dziecko gromadzi kolejne doświadczenia i nowe umiejętności, poznaje zależności miedzy nimi i tak powstaje łańcuch przyczynowo - skutkowy całego procesu rozwoju. Taka integracja wrażeń zmysłowych z ruchem zaczyna się już w okresie płodowym i dotyczy przede wszystkim czucia, równowagi i słuchu, gdyż te zmysły rozwijają się najwcześniej.

Rozwój każdego dziecka przebiega bardzo indywidualnie i jest zróżnicowany, dlatego nigdy nie powinniśmy porównywać naszych pociech z innymi. Tak jak dzieci różnie wyglądają, tak samo jedno dziecko zaczyna np. siedzieć samo mając 6 miesięcy, ma proste plecy i silne mięśnie, a inny maluch który urodził się większy, jego kręgosłup musi dźwignąć i utrzymać większą masę zacznie sam siedzieć mając 8 miesięcy. I jedno i drugie dziecko to zdrowe maluchy z których każde rozwija się w swoim bardzo indywidualnym rytmie.

Co to są kamienie milowe w rozwoju dziecka?

W pierwszym roku życia pojawiają się konkretne umiejętności - nazywane sekwencjami rozwojowymi. Kamienie milowe czyli „zwrotne punkty rozwojowe" pojawiają się zawsze w określonej, tej samej kolejności choć czas ich pojawienia się może być różny u różnych dzieci - ma to związek z wyżej wspomnianą indywidualizacja rozwojową. W rozwoju jednak nie wystarczy pojawienie się danej umiejętności, ważne jest w jaki sposób będą wykonywane czyli jaka będzie jakość ruchów.

Przykładowo jeśli byśmy przyjrzeli się dwójce dzieci w wieku dwóch miesięcy, które umieją unosić głowę i utrzymać ją przez 10 sekund to musimy brać pod uwagę cały układ posturalny tzn. ułożenie głowy, tułowia, kończyn a nie tylko fakt ze dana czynność pojawiła się o czasie. Są sytuacje w których dana czynność pojawia się jednak sposób jej wykonania tzn. jakość wskazuje na nieprawidłowa pracę układu nerwowego a co z tym idzie mięśni, poszczególnych części ciała.

Oczywiście rodzic nie zawsze jest w stanie ocenić czy dana czynność jest jakościowo prawidłowa, choć to rodzice generalnie są najlepszymi obserwatorami , dlatego warto wszelkie wątpliwości wyjaśniać u specjalisty - lekarza pediatry, neurologa czy rehabilitanta.

Kamienie milowe

Najważniejszymi kamieniami milowymi są osiągane kolejno, ale w różnym czasie przez różne dzieci następujące umiejętności:

• unoszenie głowy w leżeniu na brzuszku
• skoordynowane obroty z pleców na brzuch i z brzucha na plecy - nieco później
• siadanie
• chodzenie.