Przez pierwsze 3 lata życia malucha skóra wymaga specyficznej pielęgnacji i stosowania łagodnych i hipoalergicznych kosmetyków. Jak leczyć pieluszkowe zapalenie skóry i jak skutecznie mu zapobiegać.
Mniejsza liczba komórek budujących skórę dziecka to również cieńsza skóra niż u dorosłego, a przez to jest też bardziej podatna na podrażnienia. Choć w skórze maluszka znajdują się duże ilości wody, brakuje w niej naturalnego czynnika nawilżającego. Przez to dochodzi do zwiększonej utraty wody z powierzchni naskórka i szybkiego wysuszania. Dlatego przez pierwsze 3 lata życia malucha skóra wymaga specyficznej pielęgnacji i stosowania łagodnych i hipoalergicznych kosmetyków. Jak leczyć pieluszkowe zapalenie skóry i jak skutecznie mu zapobiegać.
Pieluszkowe zapalenie skóry – co to takiego?
Skóra, czyli największy narząd ludzkiego ciała, chroni organizm przed czynnikami zewnętrznymi, pełni funkcję wydzielniczą, reguluje temperaturę ciała i pozwala odczuwać bodźce dotykowe.
U noworodków, niemowlaków i małych dzieci (do 3 r.ż.) budowa skóry różni się od skóry osób dorosłych. Skóra maluszków wchłania większe ilości preparatów pielęgnacyjnych i leczniczych ze względu na większy stosunek powierzchni skóry do masy ciała (u dziecka jest to 700 cm2/kg, a u dorosłego 250 cm2/kg). Skóra nowo narodzonego dziecka jest do 5-10 razy cieńsza i zawiera mniej włókien kolagenowych i elastynowych. Choć gruczoły łojowe i potowe są u noworodków już w pełni wykształcone, nie funkcjonują prawidłowo. Z powodu odmiennej niż u dorosłego budowy skóry u małego dziecka łatwo o podrażnienia, otarcia i odparzenia .
Do typowych dziecięcych dolegliwości okresu noworodkowego i niemowlęcego należy pieluszkowe zapalenie skóry. Ten stan zapalny pojawia się w miejscu przylegania pieluszki. Charakterystyczne dla PZS jest właśnie miejsce, w którym wystąpił proces zapalny, a nie czynnik, który je wywołał. Choć pieluszkowe zapalenie skóry dotyka najczęściej dzieci, dotyczy też osób starszych i ciężko chorych z nietrzymaniem moczu i kału.
Pierwsze objawy mogą pojawić się już w 1-2 miesiącu życia dziecka i trwać nawet do czasu, kiedy maluch przestanie nosić pieluchę. PZS najczęściej występuje u niemowlaków między 7. a 12. m.ż.
Pieluszkowe zapalenie skóry – jakie są jego przyczyny i objawy
Okolica pieluszkowa jest podatna na wszelkie podrażnienia i powstawanie stanu zapalnego. Skóra przy pieluszce ma kontakt z drażniącymi czynnikami, takimi jak np. amoniak znajdujący się w moczu, enzymy obecne w kale i moczu. Pieluszka może też obcierać delikatną skórę, a także powoduje wzrost wilgotności i temperatury w okolicy pupy i narządów płciowych dziecka. Do przyczyn PZS należy również niewłaściwa pielęgnacja okolicy pieluszkowej, w tym rzadka zmiana pieluszek oraz nadużywanie kremów ochronnych (wysuszających) i pudrów. W grupie podwyższonego ryzyka znajdują się dzieci przedwcześnie urodzone i noworodki z niską masą urodzeniową. U wcześniaków warstwa rogowa naskórka jest jeszcze niedojrzała, a u noworodków z niską masą dłużej utrzymuje się wysokie pH skóry.
Kiedy skóra jest podrażniona, łatwo ulega kolejnym uszkodzeniom. Przenikają do niej też bakterie i dochodzi do bakteryjnych i drożdżakowych nadkażeń skóry. Do częstych przyczyn PZS należy zakażenie Candida species. Choroba charakteryzuje się rumieniem skórnym zlokalizowanym w obrębie pieluszki oraz intensywnym zapachem amoniaku. W cięższych przypadkach na skórze pośladków, krocza, ud i w pachwinach powstają ostre wykwity skórne (obrzęk, nadżerka, pęcherzyki). Kiedy choroba przybiera charakter przewlekły, skóra łuszczy się i tworzą się na niej liszaje. Przewlekłe i trudne do leczenia stany zapalne okolicy pieluszkowej mogą świadczyć o innej poważniejszej chorobie skóry (np. łuszczycy, zaburzeniu wchłaniania cynku czy histiocytozie z komórek Langerhansa). Każdy taki przypadek należy skonsultować z lekarzem dermatologiem.
Przy zakażeniu drożdżakiem Candida species w fałdach skóry pojawiają się jasnoczerwone wykwity otoczone czerwonymi grudkami i krostami. Odparzenia u niemowlaka powodują u niego duży dyskomfort i mogą prowadzić do powikłań. Dlatego tak ważna jest prawidłowa pielęgnacja dziecięcej skóry.
Pieluszkowe zapalenie skóry – jak pielęgnować okolice pieluszkowe i leczyć PZS
Przy pieluszkowym zapaleniu skóry bardzo istotna staje się prawidłowa pielęgnacja chorobowo zmienionych miejsc. U noworodków i niemowlaków zaleca się częstą zmianę pieluszki (co 3-4 h) oraz po każdym oddaniu kału i przemywanie okolicy pieluszkowej wodą z dodatkiem hipoalergicznych preparatów. Objawy PZS mogą się nasilać po używaniu chusteczek pielęgnacyjnych. Przy przewijaniu należy więc dokładnie umyć i osuszyć pośladki, okolice narządów płciowych, fałdy skóry. Warto również, szczególnie w gorące dni, zdejmować dziecku pieluszkę, tak żeby skóra mogła pooddychać.
Kiedy maluszek ma zdrową i czystą skórę bez zaczerwienienia i wyprysków, odradza się stosowanie pudrów i zasypek lub nakładanie ich razem z oliwką. Pod wpływem potu i moczu puder zbryla się i podrażnia skórę dziecka. Profilaktycznie nie zaleca się również aplikowania kosmetyków na bazie cynku. Takie preparaty szczelnie przylegają do skóry i sprzyjają powstawaniu zapaleń. Do zabezpieczania skóry przed drażniącymi czynnikami i ochrony przed PZS stosuje się maści i kremy na odparzenia zawierające alantoinę, D-pantenol, witaminę E i prowitaminę B5 http://sudocrempolska.pl/.
Do leczenia PZS wykorzystuje się tłuste preparaty oraz emolienty. W ciężkich przypadkach konieczna jest farmakoterapia kortykosteroidami lub kortykosteroidami oraz antybiotykami. Jeśli dojdzie do nadkażenia gronkowcem, lekarz zaleci stosowanie zewnętrznych preparatów przeciwbakteryjnych. Zakażenia drożdżakami leczy się natomiast preparatami przeciwgrzybiczymi. Pieluszkowe zapalenie skóry może pojawić się jako reakcja alergiczna na stosowane preparaty pielęgnacyjne. U małych dzieci warto więc stosować jak najdelikatniejsze środki myjące bez dodatku mydła, konserwantów i parabenów.
Przy PZS warto też zastosować leczenie uzupełniające przetworami z kwiatów rumianku. Chorobowo zmienione miejsca przemywa się roztworem z wyciągu z rumianku rozcieńczonego wodą i smaruje okolice pieluszkowe maścią rumiankową.
Odparzenia u noworodków i niemowlaków sprawiają dziecku ból, a dla rodziców są kłopotliwą przypadłością. Warto więc im zapobiegać, często zmieniając pieluszkę i stosując delikatne środki myjące.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem.
Źródła:
- Pieluszkowe zapalenie skóry u dzieci, A. Wilmont, A. Doboszyńska, Pediatria i Medycyna Rodzinna 2012 r.
- Pielęgnacja skóry noworodka i małego dziecka, K. Kisiel, K. Dzilińska [w:] Standardy Medyczne Pediatria, marzec-kwiecień 2015 r.
- Ziołolecznictwo w pediatrii, H. Schilcher, W. Dorsch, MedPharm , 2010 r.