Szczepienia ochronne to jedno z najważniejszych odkryć naukowych, które wpłynęło na bieg dziejów i ochroniło nas przed wieloma tragicznymi chorobami. Nawet pomimo wielu analiz, głosów ekspertów i szerokiego dostępu do danych wiele osób wciąż wygłasza sceptyczne tezy na temat obowiązkowych szczepień. Szczególnie często pojawia się zarzut, jakoby miały one obciążać układ odpornościowy. Czy jest to oskarżenie zasadne? Podpowiadamy, jak szczepienia wpływają na układ odpornościowy.
Dlaczego szczepienia są nam tak potrzebne?
Szczepionka jest narzędziem, które ma bezpośredni wpływ na nasz układ odpornościowy. Motywują go do silniejszej walki z różnego rodzaju chorobami zakaźnymi. Organizm człowieka już od wczesnego dzieciństwa toczy bezustanną walkę z różnego rodzaju drobnoustrojami, które atakują go z zewnątrz. Są to różnorodne bakterie, grzyby oraz - przede wszystkim - wirusy. Podstawą procesu szczepienia jest wprowadzenie do organizmu człowieka antygenów. Chociaż wiele osób uważa, że jest to dla nas niebezpieczne, antygeny dostają się do naszego ciała niemal bez przerwy - w dużo większych ilościach w momentach spadku odporności. Już małe dzieci są przygotowane do przyjęcia olbrzymiej ilości antygenów, dlatego te dostarczane wraz ze szczepieniem nie robią ich organizmowi żadnej istotnej różnicy.
Szczepienia zapobiegają rozwojowi chorób zakaźnych, które jeszcze stosunkowo niedawno dziesiątkowały całe społeczeństwa. Właśnie dlatego ich obecność w naszym życiu jest niezbędna dla bezpieczeństwa i ochrony.
Jakie wyróżniamy rodzaje odporności?
Układ odpornościowy zapewnia nam ochronę przed chorobami. Sama odporność natomiast dzieli się na dwa rodzaje. Wyróżniamy:
- odpornośc wrodzoną (nieswoistą)
- oraz nabytą (swoistą)
Odporność wrodzoną nabyliśmy w procesie ewolucji. Aktywuje się samotnie i niezależnie od odporności nabytej. Działa na duże grupy patogenów, takie które ludzkość nauczyła się pokonywać przez dziesiątki tysięcy lat swojego istnienia. Warto jednak zaznaczyć, że odpornośc wrodzona nie jest wystarczająca do pełnej ochrony przed chorobami. Odporność nabytą zdobywamy obcując w ciągu życia z różnymi bakteriami, wirusami i innymi patogenami, lub przyjmując szczepionki.
Szczepionka wchodzi w interakcję z układem odpornościowym, tworząc dokładnie taką formę ochrony, jaką zyskalibyśmy przechodząc dane schorzenie. Jest to więc sztuczna i jednocześnie bezpieczniejsza forma odporności nabytej.
Jak nasz organizm odpowiada na szczepionkę?
Bez jakichkolwiek wątpliwości można więc powiedzieć, że szczepionka wzmacnia nasz układ odpornościowy. Ich działanie, w największym uproszczeniu, polega na próbie zainicjowania procesu chorobowego, który układ immunologiczny ma zadanie stłumić w zarodku. W wyniku tego procesu nasz organizm uczy się rozpoznawać i zwalczać określone mikroorganizmy. Skutkuje to tym, że w przypadku kontaktu z "prawdziwą" chorobą, układ odpornościowy wie już jak reagować i w istocie choroba przestaje nam zagrażać. Warto zaznaczyć, że po dokonaniu szczepienia w organizmie pacjenta na długi czas pozostają przeciwciała, które uczą skutecznie walczyć z chorobą.
Czy szczepienia mogą przeciążyć układ odpornościowy?
Wiele osób sceptycznie nastawionych do szczepień uważa, że mogą one przeciążyć układ odpornościowy. Lekarze i naukowcy zwracają jednak uwagę na to, że jest to termin nieprecyzyjny, a jego założenia nie mają odzwierciedlenia w rzeczywistości. Ogólna teoria odnosi się do tego, że po podaniu szczepienia organizm jest tak zaabsorbowany walką z nim, że przegapia pozostałe choroby. Ma to prowadzić do zapadania na ciężkie schorzenia w okresie tuż po szczepieniu. Fakty naukowe przeczą takim stwierdzeniom. Współczesne szczepionki posiadają o wiele mniej antygenów niż te stosowane dekady temu. Są całkowicie bezpieczne i działają na układ odpornościowy stymulująco, a nie obciążająco.
Powikłania poszczepienne
Czy jednak oznacza to, że nie istnieją żadne poważne powikłania poszczepienne? Oczywiście, tak jak większość produktów medycznych, szczepionki także mogą powodować skutki uboczne. W przytłaczającej większości przypadków są one jednak lekkie i trwają bardzo krótko. Mikroorganizmy, które zawarte są w szczepieniach ochronny są osłabione, a ich jedynym zadaniem jest bycie rozpoznanym przez układ odpornościowy. W przypadku szczepień przeciwko grypie część osób przez około dwie doby może odczuwać grypopodobne objawy. W niektórych przypadkach miejsce po szczepionce może nieco spuchnąć, boleć i swędzieć. Bardzo sporadycznie pojawiają się reakcje alergiczne.