Jak karmić piersią? Jak długo? Co jeść? - Poradnik karmienia piersią

Karmienie piersią – dlaczego jest takie ważne?

Mleko kobiece jest nie tylko pierwszym, ale i najważniejszym pokarmem dla noworodka. Przede wszystkim dlatego, że posiada wszystkie składniki odżywcze, których dziecko potrzebuje do prawidłowego rozwoju. Żaden inny pokarm nie przysłuży się tak bardzo niemowlakowi, jak mleko jego matki.

Kształtowanie prawidłowej flory bakteryjnej jelit

Dojrzałe mleko mamy posiada w swoim składzie oligosacharydy, które stymulują wzrost dobrych bakterii w jelitach malucha. Tym samym jest ważnym czynnikiem w kształtowaniu prawidłowej flory bakteryjnej dziecka.

Dzięki rozwojowi pożądanych bakterii Bifidobacterium, organizm niemowlaka chroniony jest przed rozwojem patogenów w jelitach, a co za tym idzie – przed rozwojem licznych chorób. Oprócz Bifidobacterium, oligosacharydy pobudzają również do rozwoju korzystne bakterie z rodzaju Lactobacillus, które wspomagają układ odpornościowy dziecka.

Karmiąc dziecko piersią, nawet krótkoterminowo, matka przyczynia się więc do zbudowania silnego układu immunologicznego dziecka, a tym samym do ograniczenia liczby chorób. Chroni więc niemowlaka m.in. przed otyłością, cukrzycą, depresją, alergią i innymi chorobami autoimmunologicznymi.

Budowanie odporności

Mleko kobiece, oprócz kształtowania prawidłowej flory bakteryjnej dziecka, która wpływa na jego odporność, posiada również ponad dwieście związków chemicznych, które stymulują układ immunologiczny dziecka i chronią go przed chorobami.

Do tych związków należą enzymy, hormony, naturalne przeciwciała, jak również te związki, które odpowiadają za nieswoiste reakcje obronne i te o charakterze przeciwzapalnym, które chronią malucha zarówno przed zakażeniem wirusowym, jak i bakteryjnym.

Ponadto w składzie kobiecego mleka znajduje się laktoferyna i lizozym oraz białe krwinki i makrofagi, które sprawiają, że dziecko jest bardziej odporne na zakażenia.

Budowanie więzi z dzieckiem

Dzięki przystawianiu dziecka do piersi od razu po porodzie, między matką a dzieckiem wytwarza się specyficzna więź, która wpływa bardzo korzystnie na późniejszy rozwój emocjonalny dziecka.

Jak karmić piersią?

Karmienie piersią, choć powinno być instynktowne, to jednak przysparza kobietom (zwłaszcza tym, które po raz pierwszy zostają matkami) wiele kłopotu. Przede wszystkim nie każda kobieta wie, w jaki sposób przykładać do siebie dziecko lub w jaki sposób powinno ono złapać za brodawkę, aby faktycznie mogło się najeść.

Techniki przykładania dziecka do piersi są rozmaite i każda kobieta musi wybrać indywidualnie, w jakiej pozycji czuje się najbardziej komfortowo.Warto poznać je na stronie: Wygodne i naturalne pozycje karmienia piersią

O sposobie przykładania dziecka do piersi powinna zawsze poinformować położna w szpitalu lub w późniejszym czasie - pielęgniarka środowiskowa.

Wygodna pozycja do karmienia to taka, w której matka ma wyprostowane plecy, a dziecko ma stabilne podparcie pleców, karku i głowy. Dziecko przyłożone do piersi powinno w trakcie jedzenia swobodnie oddychać przez nos, dlatego tak ważne jest, aby nie przyciskać go zbyt mocno do biustu.

Wiele kobiet zastanawia się, ile powinno trwać karmienie piersią, aby dziecko było najedzone? Minimalny czas przystawiania malucha do jednej piersi to 10 minut, najlepiej jednak, aby było to 15-20 minut. Aby sprawdzić, czy niemowlę faktycznie się najada, trzeba zaobserwować, czy bezpośrednio po karmieniu maluch się uspokaja i może np. spokojnie zasnąć. Należy też sprawdzić, czy po ssaniu mleka przez dziecko, w piersiach odczuwa się uczucie miękkości. 

Co jeść podczas karmienia piersią?

Prawidłowe odżywianie matki w trakcie karmienia piersią jest bardzo ważne z tego względu, że pozwala zachować odpowiednią ilość pokarmu i decyduje o zachowaniu zdrowia przez matkę. Jeśli chodzi o wpływ jedzenia matki na jakość mleka, to trzeba zaznaczyć, że pełnowartościowe mleko jest możliwe do wytworzenia przy różnym stopniu odżywiania się. Jeżeli jednak kobieta nie ma prawidłowo zbilansowanej diety, a karmi piersią, może się to odbić na jej zdrowiu, a tym samym wpłynąć np. na zmniejszenie ilości produkowanego mleka.

Dieta matki karmiącej różni się od przeciętnej diety przede wszystkim kalorycznością – powinna być ona wyższa o 500 kcal przez pierwszych 6 miesięcy od urodzenia dziecka. W kolejnym półroczu, gdy dziecko ma od 6-12 miesięcy, zwiększa się ona o  400 kcal (w porównaniu do przeciętnej diety).

Wapń

Jeśli chodzi o ilość składników odżywczych, jakie powinna sobie dostarczać kobieta, która karmi piersią, to w przypadku wapnia jest to 1000-1300 mg dziennie.

Matkom zaleca się więc spożywanie:

• nabiału w postaci serów (w szczególności sera żółtego, który ma najwięcej wapnia – ilość: przynajmniej 2 plasterki),
• jogurtów lub kefirów (w ilości co najmniej ¾ szklanki),
• czy mleka (2 szklanki).

Jeśli kobieta ma nietolerancję laktozy lub alergię na białka mleka krowiego i nie spożywa wapnia wraz z nabiałem, może sięgać np. po produkty z sezamu (np. pastę tahini), figi lub brokuły. Jednak ilość wapnia, która się znajduje w tych produktach może być niewystarczająca dla matki karmiącej, dlatego zaleca się u tych osób suplementację wapnia.

Uzupełnianie wapnia w okresie laktacji jest bardzo ważne, gdyż kobieta traci go wówczas w ilości 250 mg dziennie.

Witamina D

U kobiet karmiących niezbędna jest też suplementacja witaminą D, która wspomaga wchłanianie się wapnia. Witamina ta może być wytwarzana naturalnie drogą przezskórną, jednak tylko w miesiącach kwiecień-wrzesień. W pozostałych miesiącach roku zaleca się więc jej spożywanie w postaci tranu lub suplementowanie  jej w ilości około 1000 IU dziennie np. w postaci kropli.

Jod

Mleko matki jest jedynym źródłem jodu dla niemowlaka, w związku z tym matka powinna dbać o uzupełnianie tego pierwiastka za pomocą diety. Może to zrobić spożywając sól jodowaną. Jeśli zaś stwierdzi się u niej niedobory jodu, powinna sięgnąć po jodek potasu w ilości 150 µg.

Niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe

Ważną substancją odżywczą, po którą powinna sięgnąć kobieta w okresie laktacji są niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6 oraz witaminy rozpuszczalne w tłuszczach takie jak A, D, E. Dzięki nim matka może dostarczyć dziecku w swoim mleku niezbędnych dla jego rozwoju i zachowania odporności kwasów tłuszczowych.

Źródłem nienasyconych kwasów tłuszczowych w diecie powinny być przede wszystkim oleje roślinne np. olej z wiesiołka (źródło omega-3), olej słonecznikowy, tłuste ryby, orzechy.

Jak długo karmić piersią?

Okres pierwszych 6 miesięcy życia dziecka określa się jako czas, kiedy maluch powinien być karmiony wyłącznie mlekiem matki. W tym okresie dziecko najbardziej potrzebuje składników odżywczych pochodzących z pokarmu mamy. Jest ono dla niego zarówno jedzeniem i piciem, dlatego w ciągu pierwszego półrocza nie trzeba poić dziecka wodą, nawet w trakcie upałów.

Maksymalny czas karmienia dziecka nie jest do końca ustalony. Większość zaleceń medycznych mówi o ponad roku karmienia piersią, które gwarantuje dziecku zdrowie i prawidłową odporność. Z kolei zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) mówią o tym, że może to być dwa lata lub dłużej.

Europejskie Towarzystwo Dziecięcej Gastroeneterologii, Hepatologii i Żywienia (ESPGHAN) wspomina o tym, że nie ma górnej granicy wieku, do którego matka powinna ukończyć karmienie piersią. Zakończenie karmienia piersią jest więc sprawa bardzo indywidualną, wynikającą z osobistych decyzji i potrzeb życiowych (np. pójścia do pracy).

Jak odstawić dziecko od karmienia piersią?

Ze względu na to, że karmienie piersią jest nie tylko związane z fizycznością, ale również jest głęboko powiązane z psychiką dziecka (wzmacnia i podtrzymuje więź między matką i dzieckiem), zaleca się, aby odstawianie od piersi przebiegało stopniowo.

Moment, w którym kobieta będzie chciała zrezygnować z karmienia piersią powinien na pewno wystąpić po 6 miesiącu życia, kiedy do diety dziecka zaczynają być wprowadzane inne pokarmy. Najlepiej jednak, aby było to po ukończeniu przez dziecko 1 roku życia (albo i później).

Warto też wybrać taki moment, kiedy dziecko jest zdrowe i nie ząbkuje. Chodzi o to, aby było wyciszone i spokojne, a odstawienie od piersi nie odebrało jako kolejny czynnik stresogenny w jego życiu.

Dobrze, aby matka, która chce odstawić dziecko od piersi, była przekonana o słuszności swojej decyzji. Wahania kobiety, rozterki i poczucie winy z powodu zaprzestania karmienia mogą się bowiem odbić na zdrowiu dziecka, które instynktownie wyczuwa, że coś jest nie tak.

Z karmienia piersią należy rezygnować stopniowo, wykluczając powoli jedno z karmień na rzecz innego posiłku. Na początku powinny to być ograniczenia karmienia dziennego, a wykluczenie karmienia w nocy należy zostawić na sam koniec.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Źródła:

• J. Laskowska, J.Książyk, Aktualne wytyczne dotyczące karmienia piersią, „Pediatria i Medycyna Rodzinna” 2011, nr 7 (2), s. 110-114, [w:]
• https://www.bepanthen.pl/
• https://www.infona.pl/resource/bwmeta1.element.psjd-bc34794e-4026-48b8-808c-64ca37a5389b
• P.Szachta, Mikroflora jelitowa dziecka i jej znaczenie w profilaktyce chorób, „Food Forum” 2016, nr 4 (14), s. 52
• Stanowisko Grupy Ekspertów w sprawie zaleceń żywieniowych dla kobiet w okresie laktacji, praca zbiorowa, „Standardy Medyczne. Pediatria” 2013, t. 10, s. 265-279, http://www.kobiety.med.pl/cnol/images/cnol/Publikacje/stanowisko_Standardy_Medyczne_3_2013.pdf
• M. Spodaryk, E. Grabowska, Wiem, co je moje dziecko, Kraków 2012, s. 28-33
• https://pediatria.mp.pl/karmienie-piersia/90468,co-robic-zeby-dlugo-karmic-piersia