Alergia wziewna - czym jest i jak ją leczyć?

Czym jest alergia?

Alergia to nadmierna rekcja organizmu na zetknięcie się z substancją, która w normalnych warunkach, u zdrowego człowieka, nie powoduje żadnych reakcji. Kiedy dochodzi do kontaktu alergika z alergenem, wówczas uruchomiony zostaje cały układ immunologiczny człowieka. Do walki ruszają więc limfocyty typu Th2, komórki tuczne (mastocyty), granulocyty kwasochłonne (czyli eozynofile), jak również immunoglobuliny klasy E (IgE).

Nie każda reakcja na alergen nastąpi natychmiast po zetknięciu się alergika z substancją alergizującą. Może ona wystąpić dużo później. W zależności od stopnia i rodzaju odpowiedzi immunologicznej na alergen rozróżniamy więc:

1. Reakcję alergiczną typu I, gdzie występuje reakcja natychmiastowa. W momencie, gdy dochodzi do zetknięcia się antygenu z pyłku, rośliny, sierści zwierząt itd. z przeciwciałami IgE znajdującymi na powierzchni bazofilów oraz komórki tucznej, dochodzi do uwolnienia histaminy, jak również pozostałych mediatorów zapalenia takich jak np. prostaglandyny, leukotrieny, cytokiny. Do aktywności pobudzone zostają wtedy eozynofile oraz limfocyty typu T. Reakcja natychmiastowa to np. astma alergiczna, pokrzywka alergiczna, czy też alergiczny nieżyt nosa.
2. Reakcję alergiczną typu II, która jest reakcją cytotoksyczną. Pojawia się wówczas, gdy antygen znajdujący się na błonie komórkowe zetknie się z przeciwciałami klasy IgG lub IgM, co spowoduje uszkodzenie komórki. Reakcja cytotoksyczna występuje później niż ta typu I. Może nastąpić po kilku godzinach od zetknięcia z alergenem. Rekacją cytotoksyczną może być np. reakcja polekowa, czy niektóre postacie pokrzywki.
3. Reakcję typu III, która ma miejsce wtedy, gdy krążące antygeny połączą się przede wszystkim z przeciwciałami klasy IgG. Powoduje to uwolnienie enzymów lizosomalnych z neutrofilów. Reakcja typu III nie następuje natychmiast. Może bowiem wystąpić po kilku godzinach od zetknięcia się z substancją alergizującą. Jej przejawem jest np. zapalenie naczyń w obrębie nerek lub stawów.
4. Reakcję typu IV, która jest typową reakcją opóźnioną. Może mieć ona miejsce nawet po kilku dniach od kontaktu z alergenem (zwykle jest to od 24-72 godzin). Przykładem tego typu reakcji jest np. wyprysk kontaktowy.

Przyczyny alergii wziewnej

Za główne przyczyny powstania alergii wziewnej uznaje się czynniki genetyczne. Predyspozycje do alergii można więc odziedziczyć po rodzicach albo np. po dziadkach. Jeśli któreś z rodziców ma więc np. alergię na pyłki traw, istnieje bardzo duże prawdopodobieństwo (prawie 40 %), że dziecko też będzie ją miało. W przypadku, gdy dwoje rodziców jest alergikami, szansa na wystąpienie alergii u dziecka to już 60 %.  Inną przyczyną pojawiania się choroby alergicznej są czynniki środowiskowe takie jak: dym z papierosów, opary ze środków czyszczących lub kosmetyków, rozpuszczalniki albo kurz, opary silników samochodowych, czy też smog.

Objawy alergii wziewnej

Głównymi objawami alergii wziewnej są: alergiczny nieżyt nosa, zapalenie spojówek, łzawienie, obrzęk powiek, kaszel. Alergiczny nieżyt nosa charakteryzuje się tym, że występuje zazwyczaj sezonowo (choć jeśli ktoś jest uczulony na roztocza kurzu domowego, to może występować przez cały rok) i jest zazwyczaj wodnisty i przezroczysty. Towarzyszą mu napady kichania. Z kolei alergiczne zapalenie spojówek może objawiać się w postaci swędzenia oczu, ich przekrwienia, łzawienia lub obrzęku. W kącikach oczu może zbierać się również śluzowata wydzielina. Oprócz kataru i zapalenia spojówek u alergików może pojawić się również kaszel. Zwykle jest on powiązany z silną reakcją na alergen, wówczas towarzyszyć mu mogą np. ataki duszności. Nasilenie kaszlu może być zmienne w ciągu dnia - w porze nocnej oraz nad ranem może być on mocniejszy ze względu na większe stężenia pyłku w powietrzu.

Leczenie alergii wziewnej

Leki na alergię - leczenie farmakologiczne

Farmakologiczne leczenie alergii wziewnej ma na celu przede wszystkim złagodzenie objawów alergii, a nie całkowite wyleczenie choroby. Doustne leki na alergię, które są stosowane w alergii wziewnej, działają zazwyczaj w ten sposób, że hamują uwalnianie oraz działanie mediatorów prozapalnych, które powodują objawy alergiczne. Na przykład leki na alergię, takie jak leki przeciwhistaminowe, blokują ostatni etap reakcji alergicznej i w ten sposób nie dopuszczają do połączenia się uwolnionej histaminy z receptorem. Dzięki temu nie dochodzi do efektu biologicznego, jakim jest np. skurcz mięśni gładkich oskrzeli. Leki przeciwhistaminowe można już stosować u dzieci powyżej 1 roku życia (są wtedy podawane w formie syropu lub kropelek, a od 2 roku życia - w postaci łatwych do połknięcia tabletek). Stosując je, hamuje się nasilenie alergii oraz łagodzi się męczące dla dziecka objawy w postaci np. ciągłego kataru. Przykładem jednego z takich leków może być Claritine (https://www.claritine.pl/)

Immunoterapia

Formą leczenia alergii wziewnej, która może doprowadzić do ustąpienia reakcji alergicznych na dany alergen, jest immunoterapia. Polega ona na regularnym podawaniu szczepionek, w których zawarta jest niewielka ilość alergenu. Ilość ta jest stopniowo zwiększana w trakcie immunoterapii do czasu, aż organizm osiągnie tolerancję na dany alergen i przestanie na niego reagować w sposób agresywny. Czas stosowania immunoterapii to przeważnie od 3 do 5 lat. Aby zastosować tego typu leczenie, konieczne jest dokładne namierzenie alergenu, który wywołuje u pacjenta objawy chorobowe. Formy podania szczepionki mogą być różne. Może to być szczepionka:

• doustna, która występuje zarówno w postaci kropli, kapsułek lub tabletek;
• donosowa – polega na podaniu roztworu wodnego do jamy nosa;
• podskórna – polega na wstrzyknięciu pacjentowi alergenu pod skórę;
• podjęzykowa – tu szczepionkę należy trzymać od 1 do 2 minut pod językiem i następnie wypluć lub połknąć.

Immunoterapię u dzieci stosuje się powyżej 5 roku życia, gdyż wcześniej układ immunologiczny dziecka nie jest jeszcze dostatecznie dojrzały i podanie szczepionek mogłoby zakłócić jego dojrzewanie.  Kurację rozpoczyna się na 2-3 miesiące przed okresem pylenia. Wcześniej jednak przeprowadza się dokładne testy skórne i prowadzi się obserwacje dotyczące objawów dziecka na alergen  (rodzice np. muszą notować, kiedy dziecko zaczyna kichać,  w jakich momentach/miesiącach alergia jest najsilniejsza). Dopiero po przeprowadzeniu dokładnej diagnostyki i zebraniu wywiadu, można przystąpić do odczulania.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Źródła:

• Porady lekarza rodzinnego. Alergia, praca zbiorowa, Toruń, s. 1, 15, 17
• E. Dadas-Stasiak, B. Kalicki, A. Jung, Najczęściej występujące przyczyny i rodzaje alergii u dzieci w świetle aktualnej epidemiologii,„Pediatria Medycyna Rodzinna” 2010,  vol. 6, nr 2, s. 93
• Stanowisko Sekcji Immunoterapii Polskiego Towarzystwa Alergologicznego w sprawie prowadzenia alergenowo swoistej immunoterapii (AIT) u pacjentów zagrożonych wystąpieniem lub z rozpoznanymi chorobami na tle autoimmunizacji, praca zbiorowa, „Alergologia Polska” 2015, nr 2, s. 28-36
• H. Mazurek, Immunoterapia alergenowa u dzieci, „Przegląd alergologiczny” 2004, nr 1, s. 32-34