Niedożywienie jakościowe


Gdy mówimy o niedożywieniu, mamy na myśli jego dwa główne rodzaje: ilościowe i jakościowe. To pierwsze jest powiązane z brakiem pożywienia lub niezaspokojeniem zwiększonego zapotrzebowania energetycznego (np. wynikającego z choroby) i prowadzi do spadku masy ciała. Niedożywienie jakościowe, które możemy zaobserwować m.in. u osób otyłych, dotyczy niezaspokojonego zapotrzebowania na składniki odżywcze, które może wystąpić pomimo prawidłowej lub nawet przekraczającej normę podaży energii.

 

Zauważono, że wśród osób otyłych częściej niż u osób z prawidłową masą ciała występują niedobory następujących składników pokarmowych:


  • witamin: D, E, B6, C, β – karotenu,
  • pierwiastków: żelaza, wapnia, magnezu, cynku, selenu,
  • niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT).


Przyczyny niedożywienia

Istnieje wiele możliwych powodów, dla których osoby z wysokim BMI są bardziej narażone na niedobory pokarmowe i ich skutki:

 

- Nieprawidłowy sposób odżywiania się. Współczesna dieta jest bogata w produkty bardzo przetworzone, bogate w kalorie, ale pozbawione podstawowych składników odżywczych. Jeśli sięgamy po takie jedzenie, nie tylko narażamy się na nadprogramowe kilogramy, ale także na niedobory pokarmowe.


- Monodiety i głodówki. Czy zdarzyło Ci się jeść przez kilka dni tylko jogurty albo marchewkę, albo jabłka? Lub co gorsza nic nie jeść? Nasze ciało potrzebuje codziennie ok. 60 różnych składników pokarmowych. Wystarczą tylko kilkudniowe przerwy w ich dostawie, aby przyczynić się przynajmniej do pogłębienia już istniejących niedoborów. A co jeśli takie „diety” stosujesz co jakiś czas, bo znów trzeba szybko schudnąć?


- Używki. Sprawiają, że zwiększa się nasze zapotrzebowanie na składniki odżywcze, ponieważ powodują ich utratę lub zwiększone zużycie. Można tutaj wymienić np. kawę, która powoduje zwiększoną utratę wapnia, czy palenie papierosów przyczyniające się do zużywania witamin antyoksydacyjnych, m.in. witaminy C. Jeśli towarzyszy temu niezbilansowana dieta, to jest to kolejny element, który przybliża Cię do wystąpienia objawów niedożywienia jakościowego.


- Przewlekły stan zapalny. Choć nie zdajesz sobie z tego sprawy, to nadmiar tkanki tłuszczowej powoduje, że w Twoim organizmie rozwija się stan zapalny. Tkanka tłuszczowa to nie tylko magazyn energii, ale także źródło wielu hormonów i substancji o charakterze prozapalnym. Stan taki nie jest zauważany, ponieważ jego natężenie jest niskie i nie towarzyszą mu zewnętrzne objawy. Ale ponieważ ma charakter przewlekły, wywołuje szereg zmian w organizmie. M.in. powoduje zwiększone zapotrzebowanie na składniki o działaniu antyzapalnym, czyli witaminy antyoksydacyjne A, C, E oraz selen i cynk.


- Choroby współistniejące. Występowanie otyłości wykazuje związek z częstszym występowaniem cukrzycy, dyslipidemii, nadciśnienia tętniczego, nowotworów, depresji. Choroby te wiąże się m.in. z niższym stężeniem we krwi witaminy B6, C i D.

 


Objawy niedożywienia jakościowego

Niedobory witamin i składników mineralnych w Twoim organizmie mogą wywoływać szereg objawów:


  • trudności w koncentracji – niedobór magnezu,

  • kurcze mięśni, np. łydek – niedobór magnezu, potasu, wapnia,

  • wypadanie włosów, łamliwość paznokci – przyczyną może być niedobór cynku, siarki,

  • zmęczenie, osłabienie – może być spowodowane anemią (niedobór żelaza, witaminy B12, kwasu foliowego),

  • nastroje depresyjne – obniżony poziom witaminy B6, która wpływa na funkcjonowanie układu nerwowego,

  • częste infekcje – obniżona odporność związana z niedostateczną podażą witaminy C, cynku, kwasów tłuszczowych omega – 3,

  • gorszy wygląd skóry – mała podaż witamin (E, C, β-karotenu) oraz pierwiastków antyoksydacyjnych (selen, cynk), a także witamin z grupy B i NNKT omega-3.

Oczywiście są to tylko możliwe przyczyny kłopotliwych objawów. Jeśli któreś z nich trwają już od dłuższego czasu, skonsultuj się z lekarzem, który pomoże stwierdzić, jakie są możliwe przyczyny Twojego złego samopoczucia.


Rozwiązanie jest na talerzu

Nieprawidłowy stan odżywienia wpływa na stan zdrowia i skuteczność kuracji odchudzającej, dlatego dobrą praktyką w leczeniu otyłości byłoby monitorowanie stężenia witamin i składników mineralnych w surowicy krwi. Niestety niewielu z nas na to stać. Natomiast stosowanie suplementów diety w sytuacji, w której nie jesteśmy pewni, czego dokładnie nam brakuje, mija się z celem.


Najważniejsze w związku z tym staje się to, aby Twoja dieta była urozmaicona i zawierała produkty ze wszystkich pięter piramidy zdrowego żywienia. Żaden produkt nie jest w stanie dostarczyć wszystkich potrzebnych składników, dlatego powinnaś postawić na zbilansowaną i różnorodną dietę. Poznawaj nowe smaki, ciesz się nowymi połączeniami, nie ograniczaj swojej fantazji kulinarnej, bo w ten sposób zadbasz o właściwy stan odżywienia Twojego organizmu i uchronisz się przed negatywnymi skutkami niedoborów.


Czego zatem nie powinno zabraknąć na Twojej diecie?

 

  • Warzyw i owoców. Są źródłem witamin antyoksydacyjnych oraz potasu.

  • Produktów z pełnego ziarna. Są bogate w witaminę B1, magnez, żelazo, cynk.

  • Oleju lnianego, rzepakowego, orzechów. Dostarczają do organizmu NNKT omega-3.

  • Ryb i owoców morza.Wciąż niedoceniane źródło nienasyconych kwasów tłuszczowych omega-3, jodu, cynku, witaminy D.

  • Nabiału. Jest źródłem dobrze przyswajalnego wapnia, ale nie tylko. Dostarcza również witamin z grupy B oraz witamin rozpuszczalnych w tłuszczach.

  • Czerwonego mięsa. Zawiera łatwo przyswajalne żelazo, którego właściwa podaż pomaga zapobiegać anemii. Pamiętaj jednak, by wybierać tylko chude części.

Niedożywienie jakościowe powoduje zmęczenie fizyczne i psychiczne, które zniechęca do podejmowania i kontynuowania wysiłku odchudzania. Jednak możesz sobie z tym poradzić. Wystarczy, że już dziś zaczniesz dbać codziennie o to, co znajdzie się na Twoim talerzu. Dzięki temu poprawi się nie tylko Twoja sylwetka, ale i samopoczucie.