Temat: LEKKA ANEMIA

Dieta w anemii z niedoboru żelaza
artykuł mgr. Magdaleny Makarewicz-Wujec i dr. n. med. Małgorzaty Kozłowskiej-Wojciechowskiej z Instytutu Żywności i Żywienia

Niedokrwistość (anemia) objawia się zbyt niskim poziomem hemoglobiny i małą liczbą krwinek czerwonych. Najczęstszą przyczyną tej choroby jest niedobór żelaza w organizmie, spowodowany jego zbyt małą ilością w diecie, nieodpowiednim wchłanianiem z przewodu pokarmowego lub utratą tego składnika (w wyniku krwawień).

Niedokrwistość żywieniowa jest także spowodowana spożywaniem produktów wysoko przetworzonych, które na skutek procesów technologicznych utraciły witaminy i składniki mineralne. Istotną rolę odgrywa także nieodpowiedni dobór produktów, który może powodować zmniejszenie wchłaniania żelaza, mimo jego wystarczającej ilości w diecie.

Bardzo często niedokrwistość dotyczy kobiet w wieku rozrodczym, które tracą dużo żelaza w czasie menstruacji oraz stosują diety odchudzające o niedoborowym poziomie żelaza i innych składników odżywczych odgrywających ogromną rolę w procesach krwiotwórczych (kwas foliowy, witamina B₁₂, miedź, kobalt).

Warto wiedzieć, że żelazo z produktów pochodzenia roślinnego wchłania się dużo gorzej niż z produktów pochodzenia zwierzęcego. Z badań wynika, że wchłanianie żelaza z ryżu i szpinaku wynosi 1%, z kukurydzy 3%, z sałaty 4%, a z pszenicy 5%. Natomiast wchłanianie żelaza z ryb wynosi 11%, z wątroby 12%, a z mięsa cielęcego 22%. Taka różnica jest spowodowana odmienną formą chemiczną: w produktach pochodzenia zwierzęcego mamy żelazo hemowe - dwuwartościowe, a w produktach roślinnych żelazo niehemowe - trójwartościowe.

Ze względu na zawartość żelaza artykuły spożywcze możemy ogólnie podzielić na produkty o niskiej zawartości żelaza (ok. 1 mg/100 g) np. mleko, ziemniaki, owoce; produkty o średniej zawartości żelaza (1 - 4 mg/100 g) - np. drób, mięso, kasze, warzywa; produkty o wysokiej zawartości żelaza (4 mg/100 g) np. podroby, warzywa strączkowe.

Leczenie dietetyczne niedokrwistości ma znaczenie głównie wspomagające. Decyzję o terapii farmakologicznej (preparaty żelaza i inne witaminowo - mineralne) oraz o diecie podejmuje lekarz wraz z pacjentem. Dieta w niedokrwistości z niedoboru żelaza powinna uwzględniać głównie produkty, które zapewniają odpowiednią podaż białka, żelaza, witaminy B₆, B₁₂, C i wielu mikroelementów (miedzi, kobaltu, manganu).

Najważniejsze zasady diety

Wybieraj tylko produkty pełnowartościowe, które oprócz kalorii dostarczają również białka, węglowodanów, tłuszczu, witamin i składników mineralnych. Doskonałym źródłem węglowodanów złożonych i wartościowego białka są produkty zbożowe wytworzone z całych ziaren (kasze) lub mąk grubego przemiału (ciemne pieczywo) oraz warzywa, zwłaszcza strączkowe.

Unikaj wyrobów cukierniczych, słodyczy, białego pieczywa, cukru. Są one jedynie źródłem pustych kalorii.

Jedz więcej chudego mięsa, wątroby, chudych gatunków wędlin. Jest to źródło żelaza dobrze przyswajanego przez organizm. Ponieważ jednak te produkty dostarczają również dużej ilości tłuszczu, należy ograniczyć jego dodatek, zwłaszcza tłuszczu pochodzenia zwierzęcego, do potraw. Nie zaleca się smażenia czy duszenia poprzedzonego obsmażaniem.

W każdym posiłku uwzględnij warzywa i owoce o dużej zawartości witaminy C. Zwiększa ona znacznie wchłanianie żelaza (nawet 2 - 3-krotnie). Zawartość witaminy C w dziennej racji pokarmowej powinna wynosić co najmniej 150 mg. Jest ona wrażliwa na temperaturę, dlatego też lepiej spożywać świeże warzywa i owoce. Najlepszym źródłem tej witaminy są: papryka czerwona, natka pietruszki, brokuły, pomidory, truskawki, czarne porzeczki, cytrusy, aronia oraz soki owocowe, zwłaszcza pomarańczowy, grejpfrutowy, z czarnej porzeczki.

Ograniczaj picie kawy i herbaty. Zawierają one taniny - związki hamujące wchłanianie żelaza z przewodu pokarmowego. Ich działanie możemy zmniejszyć, pijąc te napoje nie w czasie posiłku czy bezpośrednio po nim, lecz między posiłkami. Warto również dodawać do kawy i herbaty śmietankę.

zgodnie z normą WHO
o niedokrwistości mówimy wtedy, gdy zawartość hemoglobiny spada: u mężczyzn - poniżej 130 g/l, u kobiet - poniżej 120 g/l, u kobiet w ciąży - poniżej 110 g/l, u dzieci do 6. roku życia - poniżej 110 g/l, u dzieci w wieku 6Đ14 lat - poniżej 120 g/l.

Zawartość żelaza w różnych produktach
Produkt spożywczy	Żelazo (mg/100g produktu)
wątroba wieprzowa	18,7
wątroba wołowa	9,4
fasola biała	6,9
płatki owsiane	3,9
wołowina, polędwica	3,1
cielęcina, łopatka	2,9
według H. Kunachowicz i in., Wartość odżywcza wybranych produktów spożywczych, 1997)

Grupa ludności	poziom bezpiecznego żelaza (mg/osobę/dobę)	norma zalecana (mg/osobę/dobę)
kobiety 19 - 60 lat o małej aktywności fizycznej	14	18
kobiety 19 - 60 lat o średniej aktywności fizycznej	14	18
kobiety 19 - 60 lat o dużej aktywności fizycznej	17	19
kobiety ciężarne	22	26
kobiety karmiące	18	20
kobiety powyżej 60. roku życia	12	13
mężczyźni 19 - 60 lat o małej aktywności fizycznej	11	15
mężczyźni 19 - 60 lat o średniej aktywności fizycznej	11	15
mężczyźni 19 - 60 lat o dużej aktywności fizycznej	11	15
mężczyźni powyżej 60. roku życia	11	15

Dieta przy anemii

Dieta przy anemii może wyleczyć niedokrwistość spowodowaną znaczną utratą krwi lub niedostatecznym odżywianiem. Dieta (anemia) polega na stosowaniu pełnowartościowego pożywienia, zawierającego wszystkie składniki odżywcze w potrzebnych dla ustroju ilościach, oraz na zwiększonym podawaniu białka zwierzęcego, żelaza i witamin, szczególnie witaminy C. Białko i żelazo są składnikami budulcowymi krwi, a witamina C ułatwia przyswajanie żelaza.

Węglowodany nie wpływają na regenerację krwi, a nawet ich nadmiar przy jednoczesnym niedoborze składników budulcowych i regulujących może być przyczyną niedokrwistości. Podobnie niedokrwistość powodować mogą tłuszcze, jeżeli są składnikiem przeważającym w pożywieniu. Węglowodany i tłuszcze podawać należy w ilościach ograniczonych. Również ograniczyć należy mleko, które posiada dużą wartość sycącą, zajmuje dużą objętość w przewodzie pokarmowym, dzięki czemu osłabia apetyt.

Pełnowartościowe białko podaje się pod postacią twarogu, serów, jaj, mięsa - szczególnie organów miąższowych, jak wątroba i nerki, zawierających jednocześnie znaczne ilości żelaza i niektóre witaminy. W żywieniu przy niedokrwistości duże znaczenie ma podawanie surowych owoców i warzyw będących dobrym źródłem witamin i składników mineralnych.

Potrawy należy przygotowywać starannie, aby pobudzały apetyt. Powinny one posiadać smak wyraźny, nieco ostry lub kwaskowy. Posiłki muszą być urozmaicone, smaczne należy unikać częstej powtarzalności potraw. Wskazane jest stosowanie ograniczonych ilości przypraw i nieco więcej niż normalnie soli. Zupy należy przygotowywać na rosołach z kości, mięsa, ryb i jarzyn, kwaskowe, najlepiej czyste. Zaprawianie zasmażkami i mąką jest niewskazane. Mięso najlepiej podawać pieczone z rusztu lub duszone z niewielką ilością tłuszczu. Potrawy gotowane i smażone są niewskazane. Dieta na anemię może uzepłaniać podawanie surowego mięsa w postaci befsztyków tatarskich lub po angielsku.

Dobre wyniki daje wypijanie przy głównym posiłku niewielkiej ilości (50-100 g) czerwonego, wytrawnego wina gronowego. Na desery najbardziej polecane są surowe owoce, kompoty lub galaretki żelatynowe; należy unikać ciast, szczególnie bardzo słodkich i tłustych oraz tortów. Osoby cierpiące na niedokrwistość nie powinny jadać klusek, makaronów i kasz oraz wszelkich produktów czy potraw tłustych.

Przykład jadłospisu (dieta przy anemii):

śniadanie - herbata z cytryną, pieczywo z masłem, ser,
II śniadanie - jabłka surowe lub pieczone,
obiad - zupa pomidorowa czysta z groszkiem ptysiowym, befsztyk po angielsku, ziemniaki, sałata, czerwone wino, kompot,
podwieczorek - pieczywo z chudą wędliną, sok z marchwi,
kolacja - jaja sadzone ze szpinakiem.

Dieta przy anemii ma też zastosowanie dla krwiodawców, którym należy podawać pożywienie dopomagające do regeneracji krwi.

Powiem ci że w ubiegłym roku też miałam taką "lekką anemię" ale lekarka nic mi ie przepisała bo stwierdziła że nie ma potrzeby, kazała mi tylko witaminy brać...efekt jest taki że teraz mam porządną anemię, biorę pełno lekow, zaczynam czuć się coraz lepiej.

Jedz dużo wątrobki, szczypiorku, kup sobie kwas foliowy i pluszzzz żelazo

ciekawe bardzo dzięki

Oooo, super artykuł, dzięki wielkie - przyda mi się :)))

ja mam prostszy sposób - dużo kaszy gryczanej Ci pomoże :) ja mam anemię dość często, ale raczej taką podłą, nie lekką i muszę się bardzo pilnować, żeby jeść dużo wartościowych rzeczy, w sumie, to weszło mi to już w nawyk od bardzo dawna...

nie u każdego dieta pomaga, jeśli ktoś ma zespół złego wchłaniania, lub inne zaburzenia wynikające z niemożności przyswajania żelaza, to sama dieta nic nie da;

Ty masz klasyczny objaw przesilenia, więcej ruchu na świeżym powietrzu + dietka i będzie luzik

no własnie kup plusz żelazo ;) ja  pije od dzisiaj ;D

a co z tymi burakami pomagają bo właśnie się poję nimi.

kup falvit. ja gdy mialam Hb 12.1 to mi przepisali,ale nie bralam jego tylko pilam plusza i jadlam duzo marchwii watrobki. ostatnio bylam na badniach krwi i wyszlo,ze mam Hb 11.9 xD ,ale teraz chyba kupie juz go i zobacze czy beda jakies efekty