Właściwości Yerba Mate

Yerba Mate jest napojem przyrządzanym z listków i gałązek ostrokrzewu paragwajskiego (Ilex paraguariensis). Jest to wiecznie zielone drzewo występujące jedynie na niewielkim obszarze pomiędzy Oceanem Atlantyckim a rzeką Paragwaj, na terenie Argentyny, Paragwaju, Brazylii i Urugwaju. W tych krajach jest uprawiany i eksportowany na cały świat. Yerba Mate pije się tam na co dzień, o każdej porze dnia. Piją ją przedstawiciele wszystkich warstw społecznych. Napar z ostrokrzewu urósł w niektórych częściach Ameryki Południowej do rangi kulturowego fenomenu. Jeśli nieznajomy zostanie zaproszony do spożycia Yerba Mate, oznacza to, że jest mile widzianym gościem. Jest to wyraz akceptacji w środowisku.

Swoją popularność Yerba Mate zawdzięcza wyjątkowym właściwościom pobudzającym, wzmacniającym, oczyszczającym. Ma bogaty skład, dzięki czemu spektrum działania jest bardzo szerokie. Liście ostrokrzewu paragwajskiego zawierają ponad 200 różnych składników.

Do najważniejszych składników bioaktywnych w naparze Yerba Mate należą:

  • Polifenole – posiadające silne właściwości przeciwutleniające, czyli działające prewencyjnie w zapobieganiu licznym chorobom, m.in. nowotworom czy chorobie niedokrwiennej serca
  • Ksantyny – kofeina, teobromina oraz (w niewielkich ilościach) teofilina – posiadają m.in. właściwości pobudzające i wspomagające pracę umysłową
  • Saponiny – związki wywołujące specyficzny, gorzki smak oraz powstawanie charakterystycznej pianki na powierzchni naparu. Wpływają pozytywnie na metabolizm cholesterolu oraz mają właściwości przeciwzapalne
  • Składniki mineralne – potas, magnez, fosfor, cynk, miedź, mangan, chrom, krzem
  • Witaminy – A, B1, B2, C, E, niacyna, biotyna [2, 3, 8].

Yerba Mate a otyłość

Przyjmuje się, że jedne z pierwszych badań ostrokrzewu paragwajskiego i naparu z niego przygotowywanego przeprowadzono w połowie lat sześćdziesiątych ubiegłego stulecia. Naukowców zaciekawiło m.in. to, że w Argentynie rzadko kto cierpiał na otyłość, a także to, że w rejonach dotkniętych klęską głodu paradoksalnie większość mieszkańców nie chorowała i często dożywała późnej starości. Te informacje połączono z faktem niemalże nałogowego spożywania Yerba Mate, po czym rozpoczęto badania. Uzyskane wyniki dowiodły, że ostrokrzew paragwajski w ówczesnym okresie był jedną z nielicznych roślin na świecie o niezwykłych właściwościach i wartości odżywczej [2, 4].

Badania nad Yerba Mate są cały czas przeprowadzane i do tej pory naukowcom udało się udowodnić pozytywy wpływ spożywania naparu na redukcję masy ciała. Napar Yerba Mate może przyczyniać się do obniżenia masy ciała, a także do zmniejszenia wielkości adipocytów (komórek tkanki tłuszczowej) wraz z jednoczesnym ograniczeniem akumulacji tłuszczu w tych komórkach. Udowodniono również, że Yerba Mate reguluje uczucie sytości, a także opóźnia opróżnianie żołądka, co skutkuje mniejszym pobieraniem pokarmu oraz redukcją apetytu. W wielu badaniach po kilkutygodniowym podawaniu Yerba Mate zaobserwowano redukcję masy ciała oraz zmniejszenie procentowej zawartości tkanki tłuszczowej (np. w badaniu De Morais, po 40-dniowym podawaniu 330 ml naparu Yerba Mate, 3 razy dziennie). W innym badaniu, w którym uczestnikom podawano suplement diety zawierający ekstrakt Yerba Mate (podawano 3 tabletki suplementu dziennie, 1 tabletka zawierała 112 mg Yerba Mate, 95 mg guarany oraz 36 mg ekstraktu z damiany), wykazano po 12 tygodniach znaczący spadek zawartości tkanki tłuszczowej (trzewnej i podskórnej) w porównaniu z grupą kontrolną [1, 7, 9].

Inne właściwości prozdrowotne Yerba mate

Dostępne badania naukowe wykazały, że ekstrakty z Yerba Mate skutecznie obniżają poziom cholesterolu we krwi, zarówno ogólnego, jak i frakcji LDL. Jednocześnie podnoszą poziom frakcji „dobrego” cholesterolu HDL. Ponadto Yerba Mate usprawnia tolerancję glukozy oraz zwiększa wrażliwość komórek na działanie insuliny, a więc pozytywnie oddziałuje na insulinooporność [1, 5, 6].

Przeciwwskazania do spożywania Yerba Mate

Przeciwwskazania do picia Yerba Mate wynikają przede wszystkim z zawartej w niej kofeiny, dlatego też nie powinna być podawana dzieciom. Mate silnie pobudza, co jest zupełnie zbędne biorąc pod uwagę ruchliwość i energię dzieci. W młodym wieku zalecane jest unikanie kofeiny.

Spożywanie Yerba Mate powinno być ograniczone w okresie ciąży. Mimo, że nie wykazano żadnych zależności pomiędzy piciem Yerba Mate a przebiegiem ciąży i rozwojem płodu, to należy pamiętać, że Mate jest źródłem kofeiny. Food Standards Agency zaleca ograniczenie spożycia kofeiny podczas ciąży do maksymalnie 200 mg dziennie. Kobiety karmiące piersią także powinny ograniczyć picie Yerba Mate, ponieważ kofeina częściowo przechodzi do mleka matki i może powodować nadmierną pobudliwość dziecka oraz trudności z zaśnięciem. Kobiety w ciąży i matki karmiące powinny ograniczyć się do dwóch filiżanek Mate dziennie.

Ograniczenie spożycia Yerba Mate jest również wskazane u osób cierpiących na choroby sercowo-naczyniowe oraz narażonych na nadciśnienie tętnicze. Najlepiej jednak zasięgnąć opinii lekarza [8.]

yerba mate

Spożywanie naparów Yerba Mate lub stosowanie suplementów z jej ekstraktem może stanowić skuteczny środek do walki z otyłością. Poza pozytywnym wpływem na redukcję masy ciała, spożywanie ekstraktu Yerba Mate wiąże się także z poprawą gospodarki węglowodanowej oraz profilu lipidowego krwi. Wykazuje również działanie przeciwutleniające, przeciwzapalne, oczyszczające i pobudzające. Pamiętajcie jednak, że samo spożywanie naparów z ostrokrzewu paragwajskiego, bez wdrożenia zdrowych nawyków żywieniowych oraz aktywności fizycznej, nic nie zdziała. Yerba Mate warto stosować jako „wspomagacz”, ponieważ tylko w połączeniu ze zmianą stylu życia może wspomóc walkę z nadwagą czy otyłością.

Bibliografia:

  1. De Morais E.C., Stefanuto A., Klein G.A., Boaventura B.C., de Andrade F., Wazlawik E., Di Pietro P.F., Maraschin M., da Silva E.L. (2009): Consumption of yerba mate (Ilex paraguariensis) improves serum lipid parameters in healthy dyslipidemic subjects and provides an additional LDL-cholesterol reduction in individuals on statin therapy. Journal of Agricultural and Food Chemistry. 57(18): 8316-8324.
  2. Dmowski P., Post L. (2018): Wpływ krotności parzenia na właściwości przeciwutleniające naparów yerba mate. Zeszyty Naukowe Akademii Morskiej w Gdyni. 104: 9-18.
  3. Dmowski P., Śmiechowska M., Prystupa A. (2011): Aktywność antyoksydacyjna wybranych naparów Ilex paraguariensis dostępnych na rynku Trójmiasta. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna. 44: 620–624.
  4. Gambero A., Ribeiro M.L. (2015): The positive effects of yerba maté (Ilex paraguariensis) in obesity. Nutrients. 7(2): 730-750.
  5. Gamboa-Gómez C.I., Rocha-Guzmán N.E., Gallegos-Infante J.A., Moreno-Jiménez M.R., Vázquez-Cabral B.D., González-Laredo R.F. (2015): Plants with potential use on obesity and its complications. EXCLI Journal. 14: 809-831.
  6. Gan R.Y., Zhang D., Wang M., Corke H. (2018): Health Benefits of Bioactive Compounds from the Genus Ilex, a Source of Traditional Caffeinated Beverages. Nutrients. 10(11): 1682.
  7. Harrold J.A., Hughes G.M., O'Shiel K., Quinn E., Boyland E.J., Williams N.J., Halford J.C. (2013): Acute effects of a herb extract formulation and inulin fibre on appetite, energy intake and food choice. Appetite. 62: 84-90
  8. Heck C.I., de Mejia E.G. (2007): Yerba Mate Tea (Ilex paraguariensis): a comprehensive review on chemistry, health implications, and technological considerations. Journal of Food Science. 72(9): 138-151.
  9. Kim S.Y., Oh M.R., Kim M.G., Chae H.J., Chae S.W. (2015): Anti-obesity effects of Yerba Mate (Ilex Paraguariensis): a randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trial. BMC Complementary and Alternative Medicine. 15: 338.