Indeks
glikemiczny (IG) to lista produktów uszeregowanych ze względu na poziom
glukozy we krwi po ich spożyciu. Oblicza się go dzieląc poziom glukozy
we krwi po przeprowadzeniu testu żywnościowego z udziałem 50 gram
węglowodanów, przez poziom glukozy uzyskany po spożyciu danego
produktu. Na przykład indeks glikemiczny wynoszący 70 oznacza, że po
spożyciu 50 gram danego produktu, poziom glukozy wzrośnie o 70 procent,
tak jak po spożyciu 50 gram czystej glukozy. Indeks glikemiczny
żywności nie może być ustalony na podstawie jej składu lub wskaźników
wchodzących w jej skład węglowodanów. Aby go wyznaczyć, należy podać
konkretny produkt, konkretnej osobie. Podaje się dany produkt grupie
osób a następnie przez dwie godziny, co 15 minut pobiera im krew i bada
się poziom cukru. W ten sposób uzyskuje się przeciętną wartość IG.
Stwierdzono, że wartość średnia jest powtarzalna, a badania wykonane w
różnych grupach ochotników dają zbliżone wyniki. Wyniki uzyskiwane u
osób chorych na cukrzycę są porównywalne z wynikami uzyskanymi u osób
zdrowych. Im wyższa wartość IG danego produktu, tym wyższy poziom cukru
we krwi, po spożyciu tego produktu. Zjedzenie węglowodanu o wysokim IG
doprowadza do gwałtownego skoku poziomu cukru wywołującego w odpowiedzi
duży wyrzut insuliny. Poziom cukru szybko ulega obniżeniu i podobnie do
wahadła, które znacznie wychyliło się w jedną stronę i musi to podobnie
uczynić w przeciwną - poziom cukru nie spada do wartości wyjściowej
lecz znacznie niższej, źle już tolerowanej przez organizm a nazywanej
hipoglikemią. Poza różnymi niemiłymi doznaniami - objawem hipoglikemii
jest głód. Chęć jego zaspokojenia jest powodem niekontrolowanego
pojadania. Produkty o wysokim IG sprzyjają tyciu w dwojaki sposób:
wywołują głód, co sprzyja częstszemu jedzeniu i działają anabolicznie
dzięki powodowaniu dużych skoków poziomu insuliny. Insulina reguluje
poziom cukru ale też powoduje aktywacje procesów przyswajania,
składowania określanych mianem anabolizmu, co w praktyce przekłada się
na tycie. Insulina aktywuje procesy neolipogenezy - tworzenia tłuszczy
- głównie z dostarczanych węglowodanów. W tej też formie następuje
składowanie. Ponadto insulina ułatwia deponowanie tłuszczy krążących w
surowicy krwi do komórek tłuszczowych. Jest więc ona tzw. hormonem
anabolicznym. Wysoki poziom insuliny sprzyja tyciu. Ów
wysoki poziom związany jest zaś z konsumpcją pewnej grupy węglowodanów,
które w sposób gwałtowny i znaczny podnoszą chwilowy poziom glukozy w
surowicy krwi, czyli innymi słowy, mają tzw. wysoki indeks glikemiczny
(wyższy lub równy 70). Natomiast spożycie produktu o niskim indeksie
glikemicznym powoduje powolny i relatywnie niewielki wzrost poziomu
cukru i co za tym idzie - niewielki wyrzut insuliny. Produkty takie nie
są więc sprzymierzeńcem tycia. Warto pamiętać, że przetwarzanie
produktów żywnościowych (obróbka termiczna, czas obróbki termicznej)
podwyższa ich indeks glikemiczny. Tabela Indeks Glikemiczny - zakresy wartości Niski Indeks Glikemiczny = 55 lub mniej Średni Indeks Glikemiczny = 56-69 Wysoki Indeks Glikemiczny = 70 lub więcej
Produkt | Indeks Glikemiczny | Ananas | 59 | Arbuz | 75 | Banan | 59 | Banany dojrzałe | 72 | Baton Mars | 65 | Baton Twix | 44 | Biszkopt | 46 | Brzoskwinie | 29 | Brzoskwinie z puszki w syropie | 52 | Budyń | 43 | Buraki | 65 | Cebula | 15 | Chipsy | 90 | Chleb - Pieczywo francuskie | 95 | Chleb biały | 95 | Chleb pełnoziarnisty żytni | 58 | Chleb pszenny | 85 | Chleb pumpernikiel | 40 | Chleb żytni na zakwasie | 55 | Chrupki kukurydziane | 63 | Chrupki pszenne | 70 | Ciasto francuskie | 59 | Coca Cola | 63 | Cukier rafinowany | 68 | Czekolada biała | 44 | Czekolada gorzka | 22 | Czekolada mleczna | 49 | Czereśnie | 22 | Czosnek | 15 | Daktyle suszone | 103 | Dynia | 75 | Fanta | 68 | Fasola biała | 40 | Fasola biała, ugotowana | 33 | Fasola czarna | 30 | Fasola płaskostrąkowa | 46 | Fasola szparagowa | 71 | Figi suszone | 35 | Fruktoza | 20 | Frytki | 95 | Glukoza | 100 | Grejpfrut | 25 | Groch gotowany | 22 | Groszek zielony | 45 | Groszek zielony z puszki | 61 | Gruszki | 42 | Herbatniki | 57 | Jabłka | 38 | Jabłka suszone | 29 | Jogurt owocowy | 36 | Jogurt 0% tłuszczu | 27 | Jogurt czysty bez cukru | 15 | Jogurt naturalny | 36 | Kasza gryczana ugotowana | 54 | Kasza jaglana, ugotowana | 71 | Kasza manna | 58 | Kiełki fasoli Mung | 25 | Kiwi | 52 | Kleik ryżowy | 90 | Knedle ziemniaczane | 52 | Kukurydza słodka | 53 | Kukurydza z puszki | 55 | Kus kus gotowany | 65 | Laktoza | 46 | Lody z pełnego mleka | 61 | Maltoza | 110 | Makaron | 65 | Mango | 55 | Marchewka długo gotowana | 85 | Marchewka świeża | 30 | Mąka kukurydziana | 70 | Melon | 65 | Miód | 87 | Mleko odtłuszczone | 32 | Mleko pełne 3% tłuszczu | 27 | Mleko słodzone, zagęszczone | 61 | Mleko zsiadłe | 32 | Morele suszone | 30 | Morele świeże | 15 | Nutella | 33 | Orzechy | 22 | Orzeszki ziemne, solone, prażone | 14 | Otręby owsiane | 55 | Płatki kukurydziane | 84 | Płatki owsiane błyskawiczne | 85 | Płatki ryżowe | 80 | Pomarańcza | 44 | Pomidory | 15 | Popcorn | 72 | Proso | 70 | Rodzynki | 64 | Ryba | 38 | Ryż Basmati gotowany | 60 | Ryż biały gotowany | 70 | Ryż brązowy (naturalny) gotowany | 55 | Ryż długoziarnisty gotowany | 56 | Rzepa | 72 | Soczewica z puszki | 44 | Soczewica zielona gotowana | 30 | Soja | 14 | Soja z puszki | 18 | Sok ananasowy | 46 | Sok grejfrutowy | 48 | Sok jabłkowy | 40 | Sok pomarańczowy | 52 | Sok pomidorowy bez cukru | 38 | Sok z marchwi świeży | 43 | Śliwki | 30 | Truskawki | 40 | Winogrona | 46 | Wiśnie | 25 | Ziarna całe pszenicy | 41 | Ziarna całe żyta | 34 | Ziarno jęczmienia | 25 | Ziarno kukurydzy | 69 | Ziemniaki gotowane | 95 | Ziemniaki młode | 57 | Ziemniaki pieczone | 85 | Ziemniaki puree | 90 |
Ciekawostki Indeks
glikemiczny produktów żywnościowych spożywanych w ich naturalnej
postaci jest znacznie niższy niż gotowanych lub przetworzonych w inny
sposób. Pełnoziarniste płatki zbożowe i pieczywo z pełnej mąki
zawierają dużo błonnika, witamin i pierwiastków śladowych, które mają
zdolność obniżania wysokiego poziomu glukozy we krwi. Aby indeks
glikemiczny spożywanych produktów nie był duży musimy wziąć pod uwagę
następujące aspekty: ? błonnik
opóźnia przemianę węglowodanów poprzez częściowe blokowanie dostępu
glukozy do krwi. Może również podwyższyć czułość receptorów podatnych
na insulinę w mięśniu, tak że glukoza łatwiej przedostaje się do
komórki. Jeśli receptory są mało czułe, wtedy trzustka zwiększa
wydzielanie insuliny by zrównoważyć dopływ glukozy do komórek mięśni, ? formę produktu - czy jest zmielony lub w inny sposób przetworzony czy występują w nim pełne ziarna lub włókna, ? stopień przygotowania lub ugotowania - co pozwala na zbadanie zawartości skrobi, ? obecność fruktozy i laktozy (obie mają niski indeks glikemiczny), ? czas
spożywania pokarmu, czas jedzenia ma wpływ na wydzielanie glukozy do
krwi - im szybciej jesz, tym jest ono szybsze, ? produkty
bogate w tłuszcze, o niskim indeksie glikemicznym mogą być błędnie
zakwalifikowane, bo tłuszcze i białko spowalniają opróżnianie żołądka,
a tym samym i szybkość trawienia w jelicie cienkim. A zatem ich indeks
glikemiczny może być relatywnie niższy niż produktów zawierających
mniej tłuszczów. |