Miód to naturalna substancja wytwarzana przez pszczoły z nektaru lub ze spadzi – soku roślinnego. Jest produktem niezwykle trwałym – jego przydatność do spożycia szacuje się nawet do 3 lat. Cechą charakterystyczną miodu jest szybkie uzupełnianie niedoborów energetycznych oraz utrzymanie odpowiedniego poziomu energii organizmu, nawet przez kilka godzin. Indeks glikemiczny miodu szacuje się na 60 do 80 w zależności od jego odmiany, a zawarte w nim cukry proste są bardzo łatwo przyswajalne przez organizm ludzki.

Jakie substancje znajdziemy w miodzie?

Skład chemiczny miodu jest wyjątkowo zróżnicowany. Wpływ na zawartość składników w produkcie mają takie czynniki jak: pochodzenie geograficzne, warunki środowiskowe, pora roku i korzenie botaniczne. Wartość energetyczna miodu to około 300 kcal na 100 g produktu, a więc o około 100 kcal mniej od cukru rafinowanego – sacharozy. Każda odmiana wyrobu pszczelego charakteryzuje się inną proporcją składników, wśród których można wyróżnić:

  • cukry (w głównej mierze proste: glukoza i fruktoza, które stanowią około 80% wszystkich węglowodanów, ale także di-, tri- i oligosacharydy)
  • białka
  • kwasy organiczne (jabłkowy, glukonowy, cytrynowy)
  • enzymy (oksydaza glukozy, lizozym, inwertaza, amylaza)
  • związki lotne (glukany, olejki eteryczne)
  • witaminy i sole mineralne (m.in. witamina C, żelazo, miedź, cynk)
  • związki o właściwościach antyoksydacyjnych (flawonoidy - apigenina, kemferol, kwercetyna, kwasy fenolowe, barwniki)

Odmiany miodu

Ze względu na surowiec, z którego pszczoły wytwarzają miód, możemy wyróżnić typ nektarowy (inaczej kwiatowy), spadziowy oraz nektarowo-spadziowy. Warto zauważyć, że wyroby spadziowe cechują się większą zawartością składników mineralnych od kwiatowych. Z miodów nektarowych zastosowanie znajdują: wielokwiatowe i jednokwiatowe – gryczany, lipowy, rzepakowy, czy mniszkowy. Miody można klasyfikować również ze względu na barwę - wyróżnia się miody jasne i ciemne. Każda z odmian wykazuje specyficzne właściwości zdrowotne. 

miody

Prozdrowotne właściwości miodu

Obecnie badania naukowe sugerują pozytywny wpływ miodu na poszczególne funkcje organizmu, jednak nie są one na tyle atrakcyjne ilościowo, aby dowieść w pełni autentyczności wymienianych funkcji miodu. Jak dotąd wyróżnione zostały następujące właściwości wyrobu pszczelego:

  • Działanie prebiotyczne (dzięki występowaniu oligosacharydów w swym składzie)
  • Pozytywny wpływ na schorzenia układu sercowo-naczyniowego m.in. chorobę niedokrwienną serca, miażdżycę (potas zawarty w miodzie poprawia funkcjonowanie mięśnia sercowego)
  • Obniżenie ciśnienia tętniczego krwi (wpływ acetycholiny na rozszerzenie naczyń krwionośnych)
  • Wpływ na gospodarkę lipidową – obniżenie poziomu cholesterolu we krwi
  • Wysoka aktywność antybiotyczna i bakteriobójcza – wspomaga system odpornościowy (rola lizozymu)
  • Działa antyseptycznie, przeciwskurczowo, napotnie, przeciwgorączkowo i wykrztuśnie
  • Pozytywny wpływ na układ oddechowy i moczowy – łagodzi kaszel i dolegliwości związane z zapaleniem dróg moczowych
  • Właściwości antyoksydacyjne – zwalczanie wolnych rodników
  • Pomocny w leczeniu wrzodów żołądka, dwunastnicy, zapalenia błony śluzowej
  • Znaczenie w gojeniu się ran i oparzeń
  • Zmniejsza krzepliwość krwi

Właściwości lecznicze miodu szczególnie związane są z jego jakością, na którą składa się praca pszczół oraz poziom wiedzy pszczelarza. Należy mieć świadomość, iż dostępne na półkach supermarketów miody często stanowią mieszankę wyrobów importowanych, które cechują się niską wartością odżywczą. Wspomniana niska jakość wynika z dokarmiania pszczół syropem glukozowym i specyficznej obróbki termicznej w celu przedłużenia jego terminu do spożycia. Najlepszym wyborem jest prawdziwy miód, który nie podlega modyfikacjom ręki ludzkiej. Jest on bogaty we wszystkie cenne składniki bioaktywne, a jego skład jest nieporównywalny do sklepowych produktów.

Miód w diecie cukrzyka

Związek miodu i cukrzycy to temat niezwykle kontrowersyjny. Obecnie można znaleźć wiele sprzecznych artykułów i opinii – jedne stanowczo sprzeciwiające się stosowaniu miodu w jadłospisie diabetyka, drugie wykazujące pozytywny wpływ produktu na gospodarkę węglowodanową osób chorych na cukrzycę. Niepodważalnie, w skład miodu wchodzą głownie cukry proste, które podnoszą stężenie glukozy we krwi. Głównym zaleceniem dla osób cierpiących na cukrzycę jest stosowanie diety opartej na konsumpcji produktów o niskim indeksie glikemicznym. Z drugiej strony, miód cechuje się niższym indeksem glikemincznym i kalorycznością od sacharozy, a ze względu na jego intensywnie słodki smak dodaje się go w mniejszej ilości. Co więcej, miód oprócz węglowodanów prostych zawiera liczne związki bioaktywne, co daje mu dużą przewagę nad sacharozą.

Badania Katsilambros i wsp. wykazały, że konsumpcja miodu przez osoby chore na cukrzycę typu II skutkuje podobnym efektem hiperglikemicznym, co spożywanie chleba. Z kolei Agrawal i wsp. udowodnili, iż po spożyciu miodu, pacjenci z nietolerancją glukozy wykazali obniżenie jej stężenia we krwi w porównaniu ze spożyciem czystej glukozy. Shambaugh zobrazował natomiast, iż po wprowadzeniu do organizmu większych dawek cukrów (75 g) miód nadal cechuje się korzystniejszymi właściwościami od glukozy i fruktozy.  

Reasumując, niektóre doniesienia sugerują pozytywny związek pomiędzy konsumpcją miodu a cukrzycą, jednak należy brać na to pewną poprawkę. To, że miód kładzie na łopatki sacharozę, nie oznacza że osoby z cukrzycą mogą spożywać go dobrowolnie. Szacuje się, że bezpieczne dzienne spożycie miodu u osób z cukrzycą zarówno insulinozależną jak i insulinoniezależną to około 30 g. Należy pamiętać o szczególnej ostrożności i konsultacji takich modyfikacji diety z diabetologiem.

Bzdury żywieniowe - czyli co o miodzie piszą celebryci

Biologiczna bzdura roku to konkurs, którego główną inicjatywą jest krytyka psychonaukowych treści głoszonych przez osoby publiczne, m.in.: z tytułami naukowymi, polityków, dziennikarzy, celebrytów itp. Ranking ma również na celu zwrócenie uwagi na aspekty dotyczące biologii. Wyniki zbierane są i analizowane na podstawie internetowej ankiety. W tegorocznym konkursie jedną z kandydatek do wygranej została Anna Lewandowska z wpisem:

"Miód jest wykorzystywany w leczeniu cukrzycy, ponieważ zawiera cukry redukujące takie jak fruktoza, glukoza i sacharoza."

Z powyższego wpisu wynika, że miód sprzyja leczeniu cukrzycy, a co za tym idzie - sugeruje, że trzeba go spożywać w większych ilościach. Jest to nieprawda, gdyż w mechanizmie cukrzycy przy tego typu zaburzeniach gospodarki węglowodanowej należy ograniczać cukry proste, których spożycie skutkuje wzrostem poziomu glikemii. Oczywiście każdy może popełnić błąd, jednak osoby popularne są obarczone jego większym zasięgiem i muszą bardziej zważać na słowa. Cieszę się, że Ania Lewandowska uświadomiła sobie te merytoryczną pomyłkę i usunęła wpis, jednak to mało istotne. Najważniejsze, by osoby cierpiące na cukrzyce nie widziały w miodzie lekarstwa na swoje schorzenie i pamiętały o jego ograniczeniach. Edukacja żywieniowa odgrywa bardzo dużą rolę w każdej jednostce chorobowej.

Wyniki konkursu można znaleźć na stronie : http://www.totylkoteoria.pl/2017/12/biologiczna-bzdura-roku-2017.html

Złoty środek

Stosowanie miodu związane jest ze zdrowym rozsądkiem. Tak jak każdy inny produkt żywnościowy, należy używać racjonalnie, z umiarem. Warto mieć na uwadze, jak ważnym elementem jest sposób konsumpcji miodu. Dodanie go do gorących napojów skutkuje utratą niektórych związków bioaktywnych m.in.: witaminy C i enzymów, co obniża jego wartość odżywczą i aktywność antybakteryjną. Mimo to, inne substancje zawarte w miodzie są termostabilne, dzięki czemu produkt znajduje zastosowanie jako zdrowszy zamiennik cukru. Szczególną ostrożność w dawkowaniu miodu powinny zachować osoby cierpiące na cukrzyce, którym zaleca się rezygnację z cukrów prostych w codziennej diecie i unikanie produktów podnoszących poziom glikemii. 

Bibliografia:
Agrawal OP., Pachauri A., Yadav H., Urmila J., Goswamy HM., Chapperwal A., Bisen PS., Prasad GB.: Subjects with impaired glucose tolerance exhibit a high degree of tolerance to honey, J Med Food. 2007 Sep;10(3):473-8.
Alvarez-Suarez J.M, Tulipani S., Romandini S., Bertoli E., Battino M.: Contribution of honey in nutrition and human health: a review. Mediterr. J. Nutr. Metab., 2010, 3, 15-23.
Katsilambros N, Philippides P, Davoulos G, et al: Sesame-derived candies and glycaemic response in type II diabetic subjects. Diabetes Nutr Metab 1991;4:325–327. 
Kędzia B., Hołderna-Kędzia E.: Miód. Skład i właściwości biologiczne. Przeds. Wyd. Rzeczpospolita SA, Warszawa 2008.
Samarghandian S, Farkhondeh T, Samini F. Honey and Health: A Review of Recent Clinical Research. Pharmacognosy Research. 2017;9(2):121-127.
Shambaugh P., Worthington V., Herbert JH.: Differential effects of honey, sucrose, and fructose on blood sugar levels, J Manipulative Physiol Ther. 1990 Jul-Aug;13(6):322-5.

Zdjęcie 1: https://www.pexels.com/photo/bottle-color-container-cure-414115/

Zdjęcie 2: https://www.pexels.com/photo/food-sweet-honey-clos...