Czym jest nietolerancja laktozy?

Cukrem występującym w mleku jest laktoza, disacharyd, który, aby został wchłonięty przez błonę śluzową jelit musi być rozłożony do cukrów prostych: glukozy i galaktozy. Aby to było możliwe konieczny jest enzym, laktaza, wytwarzany w błonie śluzowej jelit. Nie zawsze jednak wszystko układa się tak jak powinno i enzymu z różnych względów jest za mało. Mówimy wtedy o nietolerancji laktozy. Rozróżniamy nietolerancję wrodzoną (rzadka, dziecko nie wytwarza laktazy), pierwotną (występuje u dorosłych, jest dziedziczna, rzadko występuje całkowity zanik laktazy) i wtórna (powstaje przez uszkodzenie błony śluzowej jelita cienkiego przez np. leki lub choroby). Wtórna nietolerancja laktozy może być też spowodowana dłuższym stosowaniem diety bez laktozy oraz zabiegiem chirurgicznym.

Produkcja laktazy przez komórki śluzówki zmniejsza się też z wiekiem. Dlatego właśnie przyjmuje się, że osoby starsze nie powinny spożywać więcej niż 15 g laktozy dziennie, co odpowiada około 300 ml mleka.

Brak odpowiedniej hydrolizy laktozy w jelicie cienkim powoduje jej przejście do dalszej części jelita, gdzie działają na nią bakterie fermentacji. Po pewnym czasie dochodzi do wytworzenia gazu i objawów takich jak skurcze, wzdęcia i biegunka. 

Jaka ilość laktozy szkodzi?

Oczywiście zależy to od indywidualnych predyspozycji i rodzaju nietolerancji. Jednak badania opublikowane w Journal of the American Dietetic Association udowodniły, że obciążenie laktozą rzędu 6 g, znajdujące się zwykle w połowie porcji produktu mlecznego, nie powoduje dolegliwości u osób z nietolerancją laktozy.

W dużej mierze osoby z nietolerancją laktozy mogą zapewnić porcje produktów mlecznych serami twardymi (które mają niską zawartość laktozy) i produktami mlecznymi fermentowanymi (bakterie pomagają w trawieniu laktozy). A co, jeśli brakuje nam nie serów, nie jogurtów, ale zwykłego mleka? Dostępne są tabletki z laktazą, które jednak często budzą opór przed stosowaniem. I tutaj dobrym rozwiązaniem może być właśnie mleko bez laktozy, które możemy spotkać coraz częściej nawet w popularnych dyskontach. 

Jak powstaje i dla kogo jest przeznaczone mleko bez laktozy?

Mleko pozbawione laktozy powstaje poprzez dodanie do mleka laktazy (wyprodukowanej dzięki metodom inżynierii genetycznej), czyli enzymu, który rozkłada cukier mleczny. Jest ono dobrym rozwiązaniem, ale dla osób, które mają jakikolwiek rodzaj nietolerancji laktozy i czują potrzebę, aby pić mleko. Ostatnio jednak powstała moda na produkty 'bez czegoś': bez laktozy, bez glutenu. Stosuje się je bez specjalnego uzasadnienia. Podobnie jest z mlekiem bez laktozy. Czy zdrowe osoby mogą go używać? Mogą, ale po co? Po pierwsze jest droższe, po drugie dla większości smakuje specyficznie, bardziej karmelowo, co związane jest z rozkładem dwucukru na cukry proste. Ale to nie wszystko. Jeśli sami dostarczamy organizmowi enzym do rozkładu laktozy, zmniejszy on jego produkcję, bo nie będzie już potrzebny. W takiej sytuacji mamy do czynienia z wtórną nietolerancją laktozy. Jeśli będziemy chcieli po pewnym czasie napić się mleka z laktozą musimy liczyć się z dolegliwościami żołądkowymi.

Zdjęcie pochodzi z:Photo credit: Neil T / Foter / CC BY-SA