Tytuł wpisu w pamiętniku odchudzania:
Beta-karoten i inne antyoksydanty

Antyoksydanty to związki odznaczające się właściwościami chroniącymi molekuły organizmu (np. DNA) przed utlenianiem, co zapobiega zaburzeniom ich funkcji i budowy. Do naturalnych antyoksydantów zalicza się witaminy A, C i E, karotenoidy (np. β-karoten, likopen, luteina), związki fenolowe. Źródłem witaminy A są tran rybi, żółtka jaj oraz niektóre przetwory mleczne. Witamina C znajduje się m.in. w czarnej porzeczce, natce pietruszki, papryce, truskawkach, brukselce, chrzanie, owocach cytrusowych, innych owocach i warzywach. Głównym źródłem witaminy E są: olej roślinny, kiełki pszenicy, a także orzechy, ziarna zbóż i zielone warzywa liściaste. β-karoten znajduje się w żółtych i pomarańczowych owocach i warzywach takich jak: marchew, morele, dynia, mango, a także ciemnozielonych warzywach liściastych (szpinak, nać pietruszki, jarmuż, koperek). Najlepszym źródłem likopenu są pomidory, zarówno w postaci przetworzonej (lepiej przyswajalne), jak i świeżej. Luteina w znacznych ilościach występuje chociażby w szpinaku, brokułach i kukurydzy. Wśród antyutleniaczy dostarczanych wraz z dietą bardzo istotną grupę stanowią związki fenolowe. Głównym źródłem polifenoli w diecie człowieka są owoce i warzywa, produkty zbożowe oraz herbata, kawa, wino i czekolada.

Działanie antyoksydantów polega na zapobieganiu powstawania wolnych rodników bądź eliminowaniu już powstałych w komórkach lub naprawie uszkodzeń wywołanych przez nie. Badania epidemiologiczne wykazują, że częste spożywanie warzyw, owoców oraz nasion roślin strączkowych zmniejsza zapadalność na choroby przewlekłe, których istotną przyczyną jest stres oksydacyjny. Naturalne składniki zawarte w wymienionych produktach, takie jak polifenole, w tym flawonoidy i antocyjany oraz witaminy A, E, C i β−karoten, odgrywają ochronną rolę przed szkodliwym działaniem reaktywnych form tlenu (RFT). Ich zasadniczym działaniem jest zapobieganie utlenianiu lipidów, zmianom właściwości białek czy uszkadzaniu DNA.

Farmakologiczne uzupełnianie niedoborów witamin antyoksydacyjnych najczęściej skutkuje wzrostem poziomu tych związków w osoczu, jednak nie zawsze obniża poziom uszkodzeń DNA. Jak wiadomo niedobór witamin jest szkodliwy dla organizmu, jednak ich nadmiar może również prowadzić do niepożądanych skutków.

Suplementacja diety naturalnymi biologicznie czynnymi związkami, szczególnie z wykorzystaniem związków fenolowych, które wykazują duży potencjał przeciwrodnikowy, powinna być zbilansowana i dostosowana do pozostałych składników diety. Istnieje ryzyko, że w przypadku spożywania zbyt dużych dawek antyoksydantów, może nastąpić zmiana kierunku ich działania z antyoksydacyjnego na prooksydacyjny.

Przekraczanie zalecanych dziennych dawek spożycia β-karotenu może powodować wzrost ryzyka zachorowania na raka płuc w grupie palaczy!!!