© Fitatu 2005-25. Wszelkie prawa zastrzeżone.
Serwis stosuje zalecenia i normy Instytutu Żywności i Żywienia.
22 lutego 2011, 11:53
22 lutego 2011, 12:07
Edytowany przez panienka123 22 lutego 2011, 12:19
22 lutego 2011, 12:13
Edytowany przez Kinga2999 22 lutego 2011, 12:18
22 lutego 2011, 12:15
Kobieta symbolizuje chaos, niezgodę, nieład, księżyc, podświadomość, ziemię, naturę, matkę, macierzyństwo, moralność, cnotę, piękno, cudzołóstwo, pokusę, intrygę, kłamstwo, stałość, królestwo, państwo, naród, miasto, Kościół, niepewność, ekstazę, wyrocznię, okrucieństwo, niebezpieczeństwo, krańcowość, wielomówność.
Boginie - dziewice, opiekunki małżeństw, miłości, kobiet - Artemida, Afrodyta, Demeter, Gaja, Hera, Hestia, Izyda, Persefona.
Kobieta - okrutna bogini - Artemida, Atena, Hekate.
Kobieta w stanie ekstazy - bujność, płodność natury.
Kobiety - płaczki - pokuta osierocenie, żałoba.
Kobiety zabijające mężczyzn - Amazonki.
Kobiety - wyrocznie (Pytia w Delfach).
Kobieta - ideał, dusza.
Piękna kobieta - wcielenie czaru, wdzięku, kuszenia.
Kobieta - jako przedmiot pożądania.
KOBIETA JAKO PRZEDMIOT POŻĄDANIA, czystość zagrożona przez żądze: Zuzanna i starcy: "(Zuzanna) chciała się wykąpać w sadzie, bo gorąco było; a nie było tam nikogo prócz dwu starców, którzy się ukryli i przypatrywali się jej" (Księga Daniela).
KOBIETA OBCA - ISTOTA NIEBEZPIECZNA: "Wargi obcej kobiety ociekają miodem, usta jej są gładsze niż oliwa, lecz koniec jej gorzki jak piołun i ostry jak miecz obosieczny. Nogi jej zstępują do śmierci, a kroki jej dochodzą do otchłani". (Księga Przypowieści).
KOBIETA - UOSOBIENIE PIĘKNOŚCI: Tak przedstawiona została bohaterka Pieśni nad pieśniami. Jest zakochana, gotowa poświęcić wszystko dla Oblubieńca. Ten podkreśla jej atrybuty urody, piękno i zmysłowość jej ciała.
KOBIETA WYBRANA, MATKA BOGA: Maria, Matka Boska, została wybrana przez Boga do wypełnienia szczególnej misji - ma urodzić i wychować Mesjasza Jezusa. To kobieta wyjątkowa, niepowtarzalna, obdarzona niezwykłymi łaskami.
KOBIETA - WŁADCZYNI: Hera, żona Zeusa, to władczyni nieba. Bywa dumna, oschła, obojętna, skora do gniewu, ale to także patronka kobiet, domu, najwyższa bogini starożytnej Grecji.
KOBIETA - GOSPODYNI CAŁEJ ZIEMI: Demeter, bogini urodzajów, to ważna i bardzo tajemnicza bogini. Uważana była za bóstwo odpowiedzialne za cykl wegetacji, płodność, życie na ziemi. Misteria w Eleusis, jej poświęcone, były owiane tajemnicą, za jej wyjawienie groziła śmierć.
KOBIETA - SYMBOL URODY: Helena, żona greckiego króla Menelaosa, to najpiękniejsza z kobiet starożytnej Grecji, była uważana za wzór kobiecej urody. Jej porwanie przez Parysa, syna Priama, władcy Troi stało się przyczyną wojny trojańskiej.
KOBIETA - SYMBOL WIERNOŚCI: Penelopa, żona Odysa, przez dwadzieścia lat nieobecności męża na Itace pozostała mu wierna. Choć miała wielu adoratorów, starała się jak najdłużej odwlekać zamążpójście, nie przyjmując do wiadomości, że Odys nie żyje, nie uważając się za wdowę. Stała na straży majątku męża.
KOBIETA OBCIĄŻONA KLĄTWĄ: Jokasta, Klitajmestra, Eurydyka, Antygona to mitologiczne kobiety obciążone klątwą, którą został dotknięty ich ród. Są zwykle tego świadome (np. Antygona), ale zdarza się, że tragicznie błądzą wbrew swojej woli, nieświadome (jak Jokasta, matka Edypa, która wchodzi za mąż za własnego syna).
KOBIETA - ZAGROŻENIE: Pandora, pierwsza kobieta ulepiona z gliny przez Hefajstosa, piękna (gr. pandora - obdarzona wszystkim), została zesłana na ziemię przez Zeusa z puszką pełną nieszczęść. Zakochał się w niej Epimeteusz, brat Prometeusza, otworzył puszkę, z której wyleciały na świat wszystkie nieszczęścia.
KOBIETA - UOSOBIENIE DOSKONAŁOŚCI MORALNEJ, PRZEWODNICZKA PO RAJU: Główną inspiracją do napisania Boskiej komedii była niesłabnąca miłość poety do Beatrice. Jej postać pojawia się już w Życiu nowym. W ostatniej części tego poematu Dante zapowiada nowy utwór:
"Po tym sonecie miałem cudowną wizję, która kazała mi nie mówić więcej o tej świętej aż do chwili, gdy godnie będzie mógł o niej rozprawiać. Ażeby to osiągnąć, studiuję, ile tylko mogę, o czym ona wie naprawdę. Tak, że jeśli będzie wola Boga, ażeby moje życie trwało jeszcze pewną liczbę lat, spodziewam się powiedzieć o niej to, czego nigdy dotąd o żadnej nie powiedziano".
Nowy utwór miał być hołdem złożonym idealnej kobiecie - Beatrice. Poeta musiał jednak wypracować nowe środki ekspresji i poszerzyć swoją wiedzę. Tym tłumaczyć można zwrot Dantego w stronę filozofii. Ważnym elementem oprócz erudycji i doskonałości formy miała być doskonałość moralna. Droga do doskonałości prowadzi przez Piekło, Czyściec i Raj. Utwór jest pochwałą Beatrice, ale także analizą sytuacji świata ogarniętego złem. Poeta zdawał sobie sprawę, iż walki papiestwa z cesarstwem naruszyły morale ludzkości. Dante wierzył, że formą odrodzenia moralnego jest poezja. Ku zbawieniu miała poprowadzić ludzkość Boska komedia. Dante nawołuje do walki ze złem, sobie przypisując rolę prekursora. Swoją poezją poeta pragnie przyspieszyć moment odrodzenia ludzkości. Tym samym pragnie walczyć z największymi grzechami swoich czasów - pychą, chciwością, podłością, bezdusznością. Jego wędrówka w poemacie jest wędrówką ku Bogu, a najwyższą formą poznania Stwórcy staje się miłość.
Literacka postać Beatrice wzorowana jest na realnej osobie - Beatrice Portinari, ukochanej poety z lat młodzieńczych, której przedwczesna śmierć stała się przyczyną duchowego załamania artysty. Beatrice przybywa na ziemię, aby pomóc zagubionemu moralnie Dantemu. To ona prosi Wergiliusza, by przeprowadził poetę przez pierwszy etap wędrówki, a następnie sama wiedzie go do Raju. Z początkowo realistycznie przedstawionej żywej kobiety przemienia się z czasem w chrześcijańską świętą, istotę uduchowioną, pośredniczkę między człowiekiem a Bogiem. Dzięki Beatrice Dante oczyszcza swą duszę z grzechów i wznosi się na najwyższy dostępny człowiekowi poziom duchowy. Niektórzy z krytyków, negujący realny byt Beatrice, uznali jej postać za alegorię lub symbol Matki - Dziewicy bądź też Objawienia Kościoła katolickiego. W rzeczywistości postać duchowej przewodniczki Dantego można traktować jako odbicie realnie istniejącej osoby, posiadającej symboliczne znaczenie. Dla poety Beatrice jest idealną kobietą, która dostąpiła szczęścia w Raju. W kontakcie z Beatrice miłość ziemska przemienia się w miłość idealną, przejawiającą się doskonałością duchową. Beatrice pozwala poecie uwolnić się od grzechu. Jej postać łączy cechy pięknej kobiety i istoty nadziemskiej.
KOBIETA - SYMBOL CIERPIENIA: W Lamencie świętokrzyskim matka Chrystusa pokazana jest przede wszystkim jako matka cierpiąca (Mater Dolorosa). Maria stoi pod krzyżem i patrząc na cierpienie swojego syna sama cierpi. Autor wyeksponował ludzki charakter Matki Bożej, która jednoczy się w bólu z innymi matkami.
KOBIETA - ŚMIERĆ: Śmierć w utworze to rozkładający się, odrażający, ale i groteskowy trup kobiety z kosą w ręku.
KOBIETA - ZBRODNIARKA: Żonę Makbeta charakteryzują przede wszystkim wyjątkowo silne namiętności. Jest kobietą gotową na wszystko. Kocha i nienawidzi z równą siłą. Nie można jej oceniać w kategoriach dobra i zła, chociaż wg niektórych szekspirologów jest uosobieniem zła, kobietą demonem, czwartą Czarownicą. Jako żona Lady Makbet jest czuła, troskliwa, opiekuńcza wobec męża i lojalna. Głęboko przeżywa niespełnione macierzyństwo - wiadomo, że miała dziecko, którego śmierć pozostaje niewyjaśniona. Pragnie spełnienia, nie potrafi zamknąć się w kręgu domowych spraw i problemów. Perspektywa zostania królową całkowicie ją zaślepia. Nakłania męża do zbrodni, potem go chroni, wydaje się psychicznie silniejsza, zachowuje opanowanie i zimną krew nawet w sytuacjach tak niebezpiecznych jak zdarzenie na uczcie, kiedy Makbet niemal ujawnia zbrodnię. Jednak szaleństwo, które dotyka Lady Makbet jest o wiele silniejsze i bardziej przejmujące niż choroba Makbeta. Jest ono wynikiem niespokojnej natury, samotności, osobistych klęsk i tragicznego macierzyństwa, tłumienia uczuć i popędów, które w końcu ze zdwojoną siłą dają o sobie znać. Tak jak dla Makbeta, tak i dla jego żony śmierć jest ucieczką od własnej natury. Lady Makbet popełnia samobójstwo, ginie jako samotna, nieszczęśliwa kobieta.
KOBIETA - DEMON, SYMBOL ZŁA: Tak zostały opisane czarownice. Ukazują się Makbetowi i Bankowi na wrzosowisku w pobliżu Forres i przepowiadają pierwszemu królewską władzę, drugiemu spłodzenie królów. Wyglądają dziwacznie, odrażająco, są wychudzone, maja długie brody, nawet nie wiadomo, czy to rzeczywiście są kobiety.
Czarownice przepowiadają bohaterom przyszłość. Robią to jednak w specyficzny sposób - nie ujawniają całej prawdy, ich przepowiednie są niejasne, wiedźmy ujawniają przy tym swoją przewrotność, złośliwość (zawłaszcza podczas drugiego spotkania z Makbetem, kiedy zapewniają go, że może czuć się bezpiecznie). Słowa czarownic są bardzo wieloznaczne, co umożliwia skrajnie różną interpretację. Czarownice mogą być uważane za symbol zła drzemiącego w Makbecie lub uosobienie zła istniejącego na świecie.
KOBIETA - SYMBOL ISTOTY IDEALNEJ, KOBIETA UKOCHANA: Laura jest traktowana jako żywa, wyjątkowo piękna, ale ziemska kobieta. Petrarka nie nadaje jej cech boskich, mistycznych, nie stawia ponad innymi ludźmi, nie obdarza nadzwyczajnymi właściwościami, opisuje natomiast zachwyt podmiotu lirycznego urodą i wdziękiem bohaterki. Daje żywy i przekonujący obraz fascynacji człowieka drugim człowiekiem. Udaje mu się oddać autentyczność tego przeżycia, zwłaszcza że odrzuca wyszukane słownictwo i sformułowania i posługuje się prostymi środkami artystycznego wyrazu. Jego celem jest przede wszystkim wyrażenie piękna Laury. Sonety z drugiej części cyklu zawierają obrazy kobiety dojrzalszej, starszej, mniej pięknej fizycznie - poeta przedstawia ją, pamiętając o dawnym wdzięku, ale i mając świadomość przemijania i nicości towarzyszących ludzkiemu życiu.
KOBIETA - SYMBOL HONORU, NIEZŁOMNOŚCI: Chimena, córka Gomesa, ukochana Roderyka już w pierwszej scenie okazuje wielką radość z powodu oświadczyn Roderyka, o czym informuje ją zaufana służąca Elwira. Dziewczyna nie wierzy swemu szczęściu, ma przed sobą perspektywę ślubu z pięknym, szlachetny Roderykiem, którego, co najważniejsze, kocha. Corneille przedstawia Chimenę w stanie niemal euforycznym, aby w chwilę później pogrążyć ją w rozpaczy. W przeciwieństwie do Roderyka, Chimena nie ma żadnego wyboru. Ukochany zadecydował za ich oboje. Jako córka Gomesa jest zobowiązana nienawidzić zabójcę ojca, co jest naturalne także dla współczesnego czytelnika. Powodem tragedii i wewnętrznych rozterek Chimeny jest fakt, że dziewczyna nie potrafi się wyrzec miłości do Roderyka. Ma poczucie, że nieszczęśliwy splot okoliczności, sprowadził na nią nieszczęście, z którym nie można walczyć. Jest honorowa, niezłomna, konsekwentnie dąży do ukarania Roderyka, choć jest to sprzeczne z jej uczuciami.
KOBIETA - SYMBOL NIESZCZĘŚLIWEJ MIŁOŚCI: Królewna to jedna z najbardziej nieszczęśliwych postaci w literaturze. Wbrew okolicznościom (jest wyższego stanu niż Roderyk, co w ówczesnych czasach było naturalną przeszkodą dla związku dwojga ludzi, Chimena jest jej ulubioną dwórką i przyjaciółką) kocha ona Roderyka. W usta tej bohaterki Corneille wkłada większość kwestii dotyczących miłości. Królewna kocha nieszczęśliwie, bez wzajemności. W dodatku to ona doprowadziła do związku Chimeny i Roderyka, a tymczasem, jak mówi: "ten kawaler, ten młodzian, com go drugiej dała/ Związał mię!". Królewna wpadła w pułapkę - kocha mężczyznę niższego stanu, ukochanego innej kobiety, a więc nie ma szans na szczęśliwy związek. Bohaterka ma jednak świadomość, że miłość jest uczuciem irracjonalnym, człowiek zakochany nie kieruje się rozumem. Królewna jest przy tym postacią bardzo szlachetną - nakłania Chimenę do zgody z Roderykiem, usiłując stłumić własną miłość. Jej namiętność do Roderyka jest jednak niezwyciężona, a upór Chimeny podsyca nadzieje Królewny na ślub z Roderykiem. Żeby uwiarygodnić swoje zamierzenia, bohaterka próbuje znaleźć dla swojej miłości racjonalne uzasadnienie: twierdzi, że jako niezwyciężony, mężny wódz, Roderyk może pojąć ją za żonę. Niemal natychmiast Królewna zdaje sobie sprawę z niedorzeczności tych planów. Rzeczywistym powodem tego, że Roderyk nie może poślubić Królewny jest przecież jego uczucie do Chimeny. Królewna przeżywa więc całą gamę nastrojów: od euforii po rozpacz. Jest to jednak kobieta o niepospolitej sile woli, dlatego zdobywa się na szlachetną przyjaźń wobec Roderyka i Chimeny, potrafi zrezygnować z własnych uczuć.
KOBIETA - SYMBOL PRÓŻNOŚCI: Przedmiotem drwiny w satyrze Krasickiego jest kobieta przesadnie hołdująca modzie francuskiej, czym doprowadza swego męża do ruiny. Bohaterka satyry nie ma żadnych zasad, nie żywi do nikogo szacunku. Bezkrytycznie ulega modzie, nowym obyczajom.
KOBIETA - ANIOŁ, DOSKONAŁOŚĆ: Charlotta to ukochana Wertera. Jest kobietą-aniołem, symbolem doskonałej opiekunki, ubrana w białą suknię wygląda wśród rodzeństwa jak anioł. Subtelna, delikatna, szczera i uczciwa, choć rozpoznaje w Werterze pokrewną duszę, otwarcie wyznaje, że ma narzeczonego, którego kocha. Odwzajemnia uczucie Wertera, ale nie posunie się do zdrady. Lotta ma wszystkie charakterystyczne cechy romantycznej kochanki.
KOBIETA - SYMBOL ŻEŃSKIEJ CZĘŚCI NATURY LUDZKIEJ: Bohaterka dramatu Goethego, subtelna, skromna, cicha Małgorzata to symbol wiecznej kobiecości, łącznika między światem mężczyzny a Bogiem. Ten rodzaj kobiecości wyzwala w ludziach cechy pozytywne, szlachetną stronę osobowości.
KOBIETA - SYMBOL DOSKONAŁEJ MIŁOŚCI: Giaur kocha jedną z żon z Hassana, Leilę. Hassan, dowiedziawszy się o zdradzie, każe utopić niewierną. W zemście Giaur morduje Hassana. Dla Giaura Leila jest kobietą doskonałą, idealną romantyczną kochanką. Miłość do niej wypełnia mu całe życie, kocha Leilę nawet po jej śmierci:
"Leilo! Byłaś myśli moich treścią,
Moją rozkoszą i moją boleścią".
KOBIETA - SYMBOL CIERPIEŃ MĘŻCZYZNY: Nieszczęśliwy kochanek Gustaw po stracie ukochanej Maryli, która poślubiła bogatego człowieka, wypowiada słynny monolog zawierający krytykę natury niewieściej:
"Kobieto! Puchu marny! Ty wietrzna istoto!
Postaci twojej zazdroszczą anieli,
A duszę gorszą masz, gorszą niżeli!...
Przebóg! Tak ciebie oślepiło złoto!
I honorów świecąca bańka, wewnątrz pusta!".
KOBIETA - SYMBOL NIEWINNOŚCI: Zosia dopiero wchodzi na salony jest niewinna, nieśmiała, ale uczciwa, szczera, nieco naiwna, co zresztą tylko dodaje jej uroku. W poemacie jest symbolem niewinności.
KOBIETA - SYMBOL SPRZEDAJNEJ MIŁOŚCI: Wioletta, włoska kochanka Kordiana, to kobieta, która udaje miłość do bohatera, a w rzeczywistości kocha tylko jego pieniądze. Opuszcza Kordiana, gdy dowiaduje się o jego bankructwie.
KOBIETA - SYMBOL ZŁA, POKUSY: Hrabia porzuca nowo poślubioną żonę i podąża za dawną kochanką - Poezją, która w dramacie ma postać pięknej kobiety. Zafascynowany jej urodą Henryk traci zupełnie rozum. Dopiero doprowadzony nad przepaść widzi, że piękna Dziewica zmienia się w szkielet. Dziewica była tylko narzędziem szatana, miała doprowadzić rodzinę Henryka i jego samego do zguby.
KOBIETA - SYMBOL DOBROCI I BEZINTERESOWNEJ MIŁOŚCI: Taką kobietą jest w powieści Sonia Marmieładow. Została wykreowana niemal na świętą, poświęca się dla rodziny (zostaje prostytutką, aby zarabiać, pomagać macosze i rodzeństwu), cierpi, dzieli cierpienie z Raskolnikowem, radzi mu, by przyznał się do winy, poucza, że jeśli nie odbuduje spokoju wewnętrznego, zginie, zabiją go wyrzuty sumienia. Towarzyszy bohaterowi w drodze na Syberię.
KOBIETA - NIESPEŁNIENIE, WIECZNE NIENASYCENIE, tęsknota za innym życiem: Emma Bovary to kobieta, która jest nieszczęśliwa w małżeństwie. Chce od życia więcej niż ono ma jej do zaoferowania. Pragnie płomiennych uczuć, rozrywek, wzlotów emocjonalnych, tymczasem wiedzie nudne życie na prowincji. Nie jest spełniona ani jako żona, ani jako kochanka, ani jako matka. Przestaje czuć się kobietą, dlatego stara się odbudować to poczucie w związkach z innymi mężczyznami. Zdradza męża i przez krótki czas wreszcie wydaje jej się, że żyje pełnią życia. Skomplikowane życie przypłaca ciężką chorobą i śmiercią.
KOBIETA - SYMBOL SIŁY EROTYCZNEJ: Nana, główna bohaterka powieści, to luksusowa paryska kurtyzana. Potrafi doprowadzić swoich klientów do ruiny (hrabia Muffat), nie przynosi także szczęścia kochankom, do których żywi głębokie uczucia. Jest powodem śmierci młodziutkiego Lucjana. To także rodzaj femme fatale - Nana sama jest nieszczęśliwa, nie potrafi znaleźć szczęścia w ramionach kolejnych kochanków, a wreszcie kiedy wychodzi za mąż z miłości (za jednego z aktorów), daje się bezwolnie poniżać, upokarzać.
To kobieta demonicznej urody, uosobienie erotyzmu, budzi pożądanie, a mimo to nie potrafi zaznać szczęścia.
KOBIETA - LALKA: Izabela Łęcka, córka Tomasza, zubożałego arystokraty, mieszkała z ojcem i jego kuzynką Florentyną w Alejach Ujazdowskich. "Panna Izabela była niepospolicie piękną kobietą", wychowaną w luksusie, pozbawioną realnej oceny świata i ludzi. Izabela nigdy nie była zakochana, jej ideałem mężczyzny był marmurowy posąg Apollina. "Ciekawym zjawiskiem była dusza panny Izabeli - mówi narrator - Gdyby ją kto szczerze zapytał: czym jest świat, a czym ona sama? niezawodnie odpowiedziałaby, że świat jest zaczarowanym ogrodem, napełnionym czarodziejskimi zamkami, a ona - boginią czy nimfą uwięzioną w formy cielesne". Izabela uważała się za istotę doskonalszą od innych, stworzoną, by odbierać hołdy. Małżeństwo uznawała za zło konieczne i rodzaj handlowej transakcji. Przyzwyczajona do adoracji otaczających ją mężczyzn, nie mogła się pogodzić z faktem, że w miarę upływu czasu i topnienia jej majątku, grono wielbicieli zawęża się. Pozbawiona głębszych zasad moralnych i odpowiedzialności przyjmowała zaloty Starskiego, Rossiego, Wokulskiego. Izabela to tytułowa lalka, kobieta próżna, egzaltowana, niezdolna do prawdziwych uczuć, igrająca uczuciami Wokulskiego. W przebłyskach zdrowego rozsądku Stanisław pomyśli o niej"(...) ależ to jest Mesalina, jeżeli nie ciałem, to duchem".
KOBIETA - SYMBOL POŻĄDANIA, MIŁOŚCI EROTYCZNEJ: Podmiotem lirycznym wiersza jest mężczyzna, kochanek, który zwraca się do swojej kochanki.
W epoce Młodej Polski miłość zmysłowa, także ta fatalna, staje się jednym z głównych tematów sztuki. Tetmajer zasłynął jako poeta bardzo zmysłowych erotyków, śmiało prezentujących odczucia kobiety. Dla poety miłość erotyczna stanowi kolejną próbę ucieczki przez odczuciami dekadenckimi.
Podmiot liryczny przed bezsensem życia i beznadziejnością świata ucieka w miłość erotyczną:
"nie samych zmysłów szukam upojenia,
ja chcę, żeby myśl ma omdlała na chwilę,
chcę czuć najwyższą rozkosz - zapomnienia...".
Miłosne odurzenie wystarcza jednak tylko na chwilę. Szybko okazuje się, że erotyzm nie przynosi zaspokojenia. Jego istotą jest bowiem ciągłe tworzenie nowych potrzeb. Taką postawę wobec erotyzmu nazwał Kazimierz Wyka "rozpaczliwym hedonizmem".
KOBIETA - SYMBOL ZMYSŁOWOŚCI, NATURY: Jagna pochodzi ze średnio zamożnej rodziny. Wychowuje ją matka. Jest najpiękniejszą dziewczyną we wsi. Za Macieja wychodzi namówiona przez matkę. Imponuje jej bogactwo Boryny, ale jako żona nie zamierza rezygnować ze swojego stylu życia. Wyborami bohaterki kieruje miłość i instynkt biologiczny, nie zastanawia się nad konsekwencjami swojego postępowania. Jagna potrzebuje obecności mężczyzny, którego mogłaby kochać. Nie jest stała w uczuciach, jest niewierną żoną, kocha Antka, potem kleryka Jasia, a wreszcie pociesza się w ramionach wójta. Jest dzieckiem natury, kieruje się instynktami, odruchami, przelotnymi emocjami. Jest wrażliwa i uzdolniona artystycznie. Lubi słuchać muzyki i opowieści Rocha. Nie ma wyraźnego celu w życiu, unosi się z prądem życia, sama mówi o sobie: "(...) taka cichość we mnie rośnie, kieby śmierć przy mnie stojała, a tak mnie cosik podrywa, tak ponosi, że tego nieba bym się uwiesiła i z tymi chmurami poniesła w świat". Jagna żyje marzeniami i tęsknotami, wyraźnie odcina się od innych członków społeczności, dlatego też w końcu społeczność ją odrzuci. Jagusia nie zabiega tak jak inni o ziemię, bogactwo, żyje w swoim własnym wewnętrznym świecie. Taodmienność czyni z niej postać tragiczną, jest inna, więc będzie musiała opuścić wieś. Złamała zasady obowiązujące w społeczności lipieckiej i dlatego musiała ponieść karę.
KOBIETA - UOSOBIENIE GOSPODYNI, CHŁOPKI: Hanka, żona Antka, to początkowo postać bezbarwna, kobieta nieśmiała, zahukana, lekceważona przez męża i przez teścia: "Hanka kiej ta ćma łazi, a choruje jeno i tyle zrobi, co ten pies zapłacze...". Na początku powieści scharakteryzowana jest jako "młoda, przystojna kobieta w czerwonej chustce na głowie". W trakcie rozwoju akcji Hanka ulega przeobrażeniu, staje się symbolem kobiety - chłopki, gospodyni, silnej, zaradnej, samodzielnej. To nieszczęścia osobiste tak przemieniły bohaterkę, która sama stwierdza: "Bieda łacniej przekuwa człowieka niźli kowal żelazo". Zmiana, która następuje w zachowaniu i osobowości Hanki sprawia, że mąż i teść zaczynają darzyć ją szacunkiem i liczyć się z jej zdaniem. To ona decyduje o tym, żeby nie jechać z rodziną do Ameryki: "Nie pódę i dzieci na zatratę nie pozwolę!". To jej Boryna powierzy opiekę nad swoją gospodarką. W ten sposób Hanka staje się strażniczką polskiej ziemi, przedstawicielką rodu Borynów. Pod koniec akcji powieści jest kobietą energiczną, zaradną, przedsiębiorczą. Siłą napędową życia Hanki jest miłość do Antka. Początkowo jest potulna wobec niego, znosi wszelkie upokorzenia, wie o romansie męża z Jagną. Wobec swojej rywalki zawsze będzie jednak zachowywać się z ludzką życzliwością. Wypędza Jagnę z domu po śmierci Boryny, ale czyni to nie tyle z nienawiści, ile z obawy, że wracający z więzienia Antek chciałby kontynuować romans z byłą kochanką. Przed pójściem na pielgrzymkę do Częstochowy poprosi Jagnę o wybaczenie.
KOBIETA - SYMBOL WYOBRAŹNI, FANTAZJI, POETYCKOŚCI: Pepa (Józefa) Singer (1881-1955), córka karczmarza, postać całkowicie przetworzona przez Wyspiańskiego. Rachela ma wiele rysów śmiesznych: jest egzaltowana, zmanierowana, pretensjonalna. Swoje życie podporządkowała wyobrażeniom literackim. Ale jednocześnie potrafi być szczera i wrażliwa. To ona wprowadza do dramatu żywioł symboliki i fantastyki. Za jej sprawą poszerza się realistyczny wymiar dramatu. Jest inteligentna i bystra. Ma odwagę przyznawać się do swoich marzeń i planów. Jest ekstrawagancka i ma bogatą wyobraźnię:
"ale za to, kędy spojrzę, to widzę
poezję żywą zaklętą,
tę świętą, i tym jestem szczęśliwa:
że święta i dla mnie żywa".
KOBIETA - SYMBOL TRANSCENDENCJI: W twórczości młodopolskiej kobieta pojawia się również na wzór postaci prerafaelickich - jest wiotka, zadumana, blada, porusza się wolno. Taka postać jest odpowiednikiem stanów emocjonalnych, ale w wymierze transcendentnym. Staje się symbolem jakiegoś innego duchowego świata, który może nawet nie istnieje, ale jest przeczuwany. Takie symbole sugerują istnienie równolegle do złudnej rzeczywistości świata idealnego, którego przeczucie zgodnie z filozofią Platona człowiek przynosi na świat. Taka postać pojawia się między innymi w wyobraźni Poety z Wesela:
"Ujrzę panią rad,
Błądzącą przez mroczny sad
Niby zakochaną i błędną,
Pół dziewicą, pół aniołem,
Pochyloną nad chochołem
Jakby z obrazu Bern-Dżonsa".
KOBIETA - SYMBOL ŚMIERCI: W poezji młodopolskiej kobieta jest bardzo często uosobieniem śmierci:
O przyjdź jesienią -
W chwilę zmierzchu senną, niepewną -
I dłonie
Swe przejrzyste, miękkie, woniejące
Na cierpiące
Połóż mi skronie
O Śmierci!...
Kobieta-śmierć jest postacią mniej lub bardziej realną, niekiedy nasyconą pierwiastkami erotyzmu. Niesie ona podmiotowi lirycznemu ukojenie, spokój zapewnia często położenie jej dłoni na oczach człowieka. Śmierć bywa utożsamiana z nirwaną. Taka idea wynikała z wpływów filozofii Schopenhauera, a zwłaszcza z jej idei negacji woli życia i działania. Taka śmierć jest ukojeniem.
KOBIETA - SYMBOL NASTROJU I PEJZAŻU: Kobieta w poezji młodopolskiej bywa emanacją nastroju. W Na Anioł Pański K. Przerwy-Tetmajera z mroku na tle krajobrazu wyłania się niedookreślona postać kobieca:
"W wieczornym mroku we mgle szarej
Idzie przez łąki i moczary,
Po trzęsawiskach i rozłogach,
Po dawno zapomnianych drogach,
Zaduma polna, osmętnica".
Kobieta jest jak gdyby przedłużeniem pejzażu, wyłania się z niego, wprowadzając przy tym określony nastrój - smutku, zadumy, żałoby.
KOBIETA - MUZA, KOCHANKA: Postać bohaterki nawiązuje do tradycji Faustowskiej. Ale pakt Małgorzaty z diabłem nie przynosi jej cierpienia i męki, lecz wyzwolenie: "Jednym słowem - znajomość z Wolandem nie przyczyniła jej żadnego uszczerbku psychicznego. Wyglądało na to, że wszystko jest tak, jak powinno być". Siłą Małgorzaty jest jej miłość do Mistrza. Opuszcza męża, godzi się pełnić rolę gospodyni na balu u Szatana, mści się na niechętnych Mistrzowi krytykach. Małgorzata, mimo że ma wszystko: młodego, przystojnego, kochającego męża i pieniądze, nie jest szczęśliwa, bo aż do chwili poznania Mistrza nie zaznała prawdziwej miłości. Postać Małgorzaty ma wiele cech ostatniej żony Bułhakowa, Heleny.
Małgorzata jest nie tylko kochanką Mistrza, ale jego literacką muzą. Krytyczne recenzje stają się przyczyną depresji Mistrza, który pali rękopis i trafia do szpitala dla psychicznie chorych. Ale Małgorzata nie opuści go i będzie o niego walczyć. Mistrz jest bowiem jedynym sensem jej życia: "Musiała albo zapomnieć o nim, albo umrzeć sama. Przecież tak nie sposób żyć! Tak nie można! Zapomnieć o nim, za wszelką cenę zapomnieć! Ale nieszczęście na tym właśnie polega, że zapomnieć o nim nie umie". Przy pomocy Wolanda Małgorzata odnajduje Mistrza. Bohaterowie, każde z osobna, umierają w klinice i domu, brak ciał nasuwa organom śledczym podejrzenia o uprowadzeniu. Obydwoje zostają zbawieni przez miłość i uzyskują wieczne szczęście.
KOBIETA - SYMBOL NOWOCZESNOŚCI: Zuta to nowoczesna pensjonarka, wyzwolona, wysportowana, bezczelna, odrzucająca wszelkie autorytety: "Lat szesnaście, sweater, spódnica, gumiane sportowe półbuciki, wysportowana, swobodna, gładka, gibka, giętka i bezczelna". Wszystkim narzuca swój styl, nie podlega żadnym wpływom wychowawczym. Dba o swój wygląd i formę fizyczną. Uwodzi młodych i starych: jej urokowi ulegają zarówno Profesor Pimko jak i uczeń Kopyrda. Młodziakówna zamknięta jest w formę nowoczesności.
KOBIETA - SYMBOL MARZEŃ, ALE I NICOŚCI: W balladzie Leśmian rozważa relację między nicością a istnieniem. Dziewczyna powstała z wyobraźni dwunastu braci. Ich zapał i chęć nie są jednak zdolne stworzyć Dziewczyny. Ona jest złudzeniem, ale ich dążenie istnieje naprawdę. W utworze można odnaleźć sugestię, że prawdą jest tylko nasze dążenie do celu. Sam zaś cel często bywa złudzeniem, o czym możemy się przekonać, kiedy do niego docieramy. Leśmian nie eksponuje daremności próby, ale podkreśla wysiłek, determinację braci, upór w dążeniu do celu, nawet przy założeniu, że cel ten nie istnieje. Bracia zginęli dla złudzenia, ale w zakończeniu utworu poeta pisze: "Potężne młoty legły w rząd na znak spełnionych godnie trudów". Mimo że walczyły w imię ułudy, dowiodły swojego człowieczeństwa uporem, wiernością idei. Mimo że nasze cele często są złudzeniami, nie należy poddawać się i z nich rezygnować, należy walczyć i nie ustawać w dążeniu. Dziewczyna jest utworem wieloznacznym: ukazuje pochwałę trudu ludzkiego, ale także tragizm bytu.
KOBIETA - SYMBOL NATURY: Pawlikowska-Jasnorzewska interesowała się popularnymi wówczas teoriami przyrodoznawczymi i filozoficznymi. Czytała pisma M. Maeterlincka i W. Lutosławskiego, znała systemy starożytnych Indii. Przyroda i człowiek pozostawały dla poetki w ciągłej symbiozie i wymianie. Pawlikowska-Jasnorzewska przejawia tendencję do uduchowienia materii, w świecie natury dostrzega różneformy inteligencji (wpływ Maeterlincka) i woli (wpływ Schopenhauera). W wierszach poetki natura bywa przyjazna, staje się mistrzynią człowieka, ale też okrutną, żądną ofiar boginią
Poetka personifikuje Naturę (Matka Natura). Natura jest w utworze wielką siłą, posiadającą boską moc. Natura jest groźna i tajemnicza:
"Matka Natura wchodzi - babsko tęgie, dziwne,
uśmiechnięte jak Budda, jak lis i Gioconda".
Natura, mimo że nazywana matką, nie ma w sobie żadnych matczynych cech, jest bezwzględna, obojętna i okrutna. Jej bronią jest czas ("patrzy na godzinę"), z którym żaden człowiek nie potrafi wygrać. Matka Natura towarzyszy narodzinom. Poród opisywany przez poetkę jest doświadczeniem bolesnym, okrutnym. Cierpienie nie wzrusza jednak Natury:
"lecz ona milczeć będzie od rana do rana,
na jęk młodej pierwiastki nieodparcie głucha".
Natura nie angażuje się w proces rodzenia, patrzy z boku, obserwuje, trochę znużona tą ciągłą powtarzalnością. Zbyt leniwa i nieskora do pomocy, pospieszy się dopiero w końcowej fazie porodu:
"gdy padną słowa: maska, chloroform i kleszcze
- ruszy się prapołożna. Pomoże z pośpiechem".
Wiersz kończy się przewrotną pointą:
"(...) Pomoże z pośpiechem,/ bo i kotka w ogrodzie czeka na nią jeszcze...".
Narodziny człowieka nie są czymś nadzwyczajnym w przyrodzie. Natura jest niekończącym się cyklem narodzin i śmierci, i nie ma w tym żadnej metafizycznej tajemnicy. Sceneria szpitalnej sali, słownictwo kojarzące się z operacją odzierają cud narodzin z całej jego tajemniczości i niezwykłości.
KOBIETA - SYMBOL MATERII I EROTYZMU: W psychice człowieka-Schulza walczą ze sobą pierwiastki materii i ducha. Wnikając w siebie, bohater opowiadań pragnie dotknąć Tajemnicy Bytu, kierując się ku nieświadomości zbiorowej i archetypom. Jakub jest zdolny do metafizycznych rozważań i twórczych zapędów, ale zachwycają go również ciała dziewczyn do szycia. Sfera wysoka ma u Schulza odpowiednik w sferze niskiej, często o podłożu erotycznym. Po stronie mężczyzn stoi intelekt i sfera ducha, po stronie kobiety fizyczność, która czasem burzy ład stworzony przez mężczyznę, a czasem, jak Adela, wprowadza porządek. Ojciec jest zdominowany przez Adelę, podporządkowany jej w jakiś tajemniczy sposób: "Matka nie miała nań żadnego wpływu, natomiast wielką czcią i uwagą darzył Adelę. (...) Wszystkim jej czynnościom przypisywał głębsze, symboliczne znaczenie".
Symbolem erotycznej siły jest w opowiadaniach Adela, która sprawuje nieograniczoną władzę nad ojcem. Jej zmysłowość obezwładnia jego intelekt i poczynania ducha: "Gdy dziewczyna młodymi i śmiałymi ruchami posuwała szczotkę na długim drążku po podłodze, było to niemal ponad jego siły. Z oczu jego lały się wówczas łzy, twarz zanosiła się od cichego śmiechu, a ciałem wstrząsał rozkoszny spazm orgazmu". (Ptaki). W opowiadaniach Schulza znajdują odbicie jego biograficzne uwarunkowania: kobieca fizyczność to erotyzm silniejszy od mężczyzny i jego duchowych aspiracji. Adela zwycięża Jakuba w symbolicznej scenie, znanej z grafik Schulza: "Wypięty pantofelek Adeli drżał lekko i błyszczał jak języczek węża. Mój ojciec podniósł się powoli ze spuszczonymi oczyma, postąpił krok naprzód, jak automat, i osunął się na kolana". (Traktat o manekinach albo Wtóra Księga Rodzaju).
KOBIETA - SYMBOL BIOLOGIZMU: Poeta głosi pochwałę brutalnego biologizmu, żądzy seksualnej, najbardziej elementarnych instynktów. Kobieta w wierszu Tuwima sprowadzona zostaje do przedmiotu rozkoszy, do symbolu seksualnego zaspokojenia:
"I Ciebie się pochwali,
Brzuchu w biodrach szerokich,
Niewiasto!"
Podmiot liryczny namawia podniecony, rozpasany seksualnie tłum, aby "produkował" dzieci, nurzał się w rozpuście:
"Na ławce, psiekrwie, na trawce,
Naróbcie Polsce bachorów,
Wijcie się, psiekrwie, wijcie,
W szynkach narożnych pijcie
Rozrzućcie więcej «kawalerskich chorób».
KOBIETA - SYMBOL MAGII, PIĘKNA, ŻYCIA: Adresatką wiersza jest żona poety, Barbara. Uczucie do żony jest próbą ucieczki od złej rzeczywistości wojennej. Tytułowa "biała magia" to dobre czary, przeciwieństwo czarnej magii, która posługuje się siłami zła i wymierzona jest przeciwko człowiekowi.
W wyobraźni poety ukochana kobieta jawi się jako ucieleśnienie piękna i spokoju. Ciało Barbary jest centrum wszechświata, symbolem harmonii, doskonałości, szczodrości natury:
"przyjmuje w siebie gwiazdy
i biały pył miesiąca
Przez ciała drżący pryzmat
w muzyce białych iskier
łasice się prześlizgną
jak snu puszyste listki".
Obecność i bliskość Barbary wymazują z pamięci myśli o toczącej się na zewnątrz wojnie, która niesie za sobą cierpienie, zło i śmierć. Kobieta, symbol życia i matki ziemi, zawiera w sobie trwanie, bogactwo świata, poezję. Sen Barbary niesie spokój, zatrzymuje czas.
"Aż napełniona mlecznie,
w sen się powoli zapadnie,
a czas melodyjnie osiądzie
kaskadą blasku na dnie".
Obecność żony sprawia, że poeta zapomina na chwilę o wojnie, opuszczają go lęki i niepokoje, odzyskuje wiarę w istnienie piękna, dobra i spokoju.
KOBIETA - SYMBOL PRZEMIJANIA: Tytułowa róża ma w wierszu podwójne znaczenie. Oznacza zmarłą, prawdopodobnie w czasie wojny bliską podmiotowi lirycznemu, dziewczynę o imieniu Róża oraz kwiat, który w tradycji kulturowej obrósł wieloma znaczeniami:
"Róża to kwiat
albo imię umarłej dziewczyny".
Poeta snuje opowieść o dwóch różach. Złotowłosadziewczyna zginęła pięć lat temu i złożona została w grobie, pozostawiając pogrążonych w żalu bliskich ("ocalony ojciec szaleje"). Jej śmierć była cicha i niezauważona ("odeszła w milczeniu"). Po latach ból, żal i pamięć o jej istnieniu powoli zaczęły się zacierać i zniknęły ("pamięć żywych umarła i wiara"). Ukazywana w wierszu dziewczyna stoi także po stronie śmierci zapomnienia, róża - kwiat symbolizuje życie, miłość ale także cierpienie:
"Ogrodnik troskliwie krzew pielęgnuje (...)
kwiat miłości który jest bez cierni (...)
Dzisiaj róża rozkwitła w ogrodzie".
Zestawienie ludzkiego życia i kwitnącej róży, wskazuje jak krucha i nietrwała jest egzystencja człowieka i jak szybko przemija pamięć o nim. Odchodzący bliscy pozostawiają po sobie pustkę, żal i poczucie bezsilności człowieka wobec nieodwracalności śmierci.
22 lutego 2011, 12:20
22 lutego 2011, 12:30
22 lutego 2011, 12:38
Edytowany przez flock 22 lutego 2011, 12:39
22 lutego 2011, 12:47
22 lutego 2011, 12:49
Edytowany przez sunnysunny 22 lutego 2011, 12:49
22 lutego 2011, 13:47
