1. Zwiększone ryzyko otyłości

Otyłość stała się ostatnimi czasy plagą. Wciąż poszukuje się wyjaśnienia tego zjawiska. Z tego względu pod lupę wzięto HFCS, czyli syrop glukozowo-fruktozowy. W jednym z badań przeprowadzonym na szczurach, opublikowanym w Pharmacology Biochemistry and Behavior w 2010 roku wykazano, że dieta bogata w syrop, stosowana przez okres 6-7 miesięcy prowadzi do przyrostu masy ciała i zwiększonego odkładania tłuszczu. Co ciekawe, w grupie szczurów, którym podawano sacharozę, nie zaobserwowano takiego efektu. To sugeruje, że syrop glukozowo-fruktozowy może w większym stopniu przyczyniać się do otyłości niż cukier stołowy.

W dodatku metabolizm fruktozy sprzyja nasilonej lipogenezie de novo, czyli syntezie tłuszczu z substratów nielipidowych jakim są np. węglowodany. Ponadto, fruktoza nie stymuluje wydzielania leptyny i insuliny, które prowadzą do zmniejszenia łaknienia, przez co fruktoza może stymulować większe spożycie pokarmów i tym samym przyczyniać się do wzrostu masy ciała.

 Mimo, że nie wszystkie badania przeprowadzone na ludziach potwierdzają, że syrop w większej mierze może się przyczyniać do otyłości niż sacharoza, to wszystkie zalecają, aby ograniczyć podaż cukru, nie ważne czy jego źródłem jest sacharoza czy syrop glukozowo-fruktozowy. Każdy cukier spożywany w nadmiarze może bowiem przyczynić się do rozwoju otyłości. Syrop jest pod tym względem o tyle niebezpieczny, że często nie zwraca się na niego uwagi przy czytaniu etykiet i wyborze produktów, przez co można nie zauważyć, jak wiele cukru dostarcza się wraz z nim do swojej codziennej diety.

2. Cukrzyca typu 2

Duża konsumpcja produktów zawierających syrop może także zwiększać ryzyko wystąpienia cukrzycy typu 2. Regularne spożywanie takich produktów sprzyja bowiem insulinooporności, która prowadzić może do cukrzycy. Może się to wydawać dziwne z uwagi na fakt, że fruktoza nie stymuluje wydzielania insuliny. Z tego powodu teoretycznie nie powinna się do tego przyczyniać. Wyjaśnienie jest jednak proste. Fruktoza prowadzi do zwiększenia stężenia wolnych kwasów tłuszczowych we krwi, co zmniejsza wrażliwość receptorów insulinowych. Dodatkowo duża ilość wolnych kwasów tłuszczowych, która jest obecna w układzie żyły wrotnej, stymuluje syntezę glukozy w wątrobie. To prowadzi do podniesienia stężenia glukozy we krwi, a reakcją na takie stężenie jest nasilone wydzielanie insuliny. Może to prowadzić do uszkodzenia komórek ß wysp trzustkowych, których zadaniem jest wytwarzanie tego hormonu, a to z kolei prowadzi do rozwoju cukrzycy typu 2.

Potwierdzać to może badanie opublikowane w Global Public Health w 2013 roku, w którym wykazano, że w krajach o wyższej dostępności syropu glukozowo-fruktozowego częściej choruje się na cukrzycę typu 2, niezależnie czy towarzyszy temu również otyłość.

3. Stłuszczenie wątroby

Duża konsumpcja syropu glukozowo-fruktozowego prowadzić może również do stłuszczenia wątroby. Podczas metabolizmu fruktozy dochodzi do omijania etapu kontrolnego (katalizowanego przez fosfofruktokinazę) w szlaku przemian glikolitycznych. W ten sposób fruktoza pobudza szklaki metaboliczne prowadzące do nasilenia syntezy kwasów tłuszczowych. Nasila się lipogeneza wątrobowa, a to prowadzi do wzrostu stężenia lipoprotein bardzo małej gęstości, co wzmaga syntezę triacylogliceroli i prowadzi do stłuszczenia wątroby. Niealkoholowe stłuszczenie wątroby obejmuje takie jednostki chorobowe jak proste stłuszczenie wątroby, niealkoholowe stłuszczeniowe zapalenie wątroby i włóknienie wątroby. Włóknienie wątroby jest bardzo niebezpieczne, bo może prowadzić do marskości wątroby, jej niewydolności albo raka wątrobowokomórkowego.

4. Nasilenie stresu oksydacyjnego

Stres oksydacyjny jest stanem braku równowagi pomiędzy działaniem reaktywnych form tlenu a zdolnością organizmu do naprawy wyrządzonych szkód albo szybkiej detoksykacji reaktywnych produktów pośrednich. Okazuje się, że spożycie syropu glukozowo-fruktozowego może indukować stres oksydacyjny. W jednym z badań przeprowadzonym na szczurach wykazano, że stężenie wolnych rodników u szczurów będących na diecie bogatofruktozowej było 3 razy wyższe niż w grupie będącej na diecie bezfruktozowej. W dodatku zaobserwowano u nich niższy poziom alfa tokoferolu, który ma działanie przeciwoksydacyjne. Poszukując wytłumaczenia takiego stanu rzeczy wskazuje się na insulinooporność wywołaną dietą wysokofruktozową, która promuje stan prozapalny i prooksydacyjny.

Nasilony stres oksydacyjny odgrywa natomiast rolę w powstawaniu wielu chorób, takich jak miażdżyca, cukrzyca, choroba nowotworowa i wielu innych. Z tego względu jest tak niebezpieczny dla naszego zdrowia.

5. Choroby układu sercowo-naczyniowego

Spożywanie dużych ilości syropu glukozowo-fruktozowego wiąże się również z hipertriglicerydemią, czyli zwiększonym stężeniem triglicerydów we krwi, i wyższym stężeniem frakcji cholesterolu LDL zwanej „złym cholesterolem”. Wysokie stężenie triglicerydów i cholesterolu LDL wiąże się natomiast z większym ryzykiem chorób układu sercowo-naczyniowego m.in. przewlekłej niewydolności serca, choroby wieńcowej, udaru mózgu, zawału serca. Potwierdza to badanie przedstawione w 2015 roku w The American Journal of Clinical Nutrition, w którym powiązano spożywanie napojów zawierających syrop glukozowo-fruktozowy ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na choroby sercowo-naczyniowe u młodych osób dorosłych.

6. Dna moczanowa

Podczas metabolizmu fruktozy powstają duże ilości adenozynomonofosforanu, z którego powstaje kwas moczowy. Wzmożona produkcja kwasu moczowego prowadzi do większych jego ilości we krwi niż może się w niej rozpuścić. Gdy kwasu jest za dużo, dochodzi do jego krystalizacji, a powstałe kryształki odkładają się w stawach i tkance okołostawowej wywołując stan zapalny. Z tego powodu nadmierne spożycie syropu może prowadzić do dny moczanowej, która objawia się silnym bólem stawów. Potwierdzają to badania opublikowane w Annals of the Rheumatic Diseases w 2014 roku, w których powiązano wysokie spożycie napojów zawierających syrop z większym ryzykiem wystąpienia dny moczanowej.

7. Nadciśnienie tętnicze

Niestety wszystkie wymienione do tej pory schorzenia to nie koniec listy problemów zdrowotnych, które mogą się wiązać z dużą konsumpcją syropu glukozowo-fruktozowego. Do listy tej należy także dodać nadciśnienie tętnicze, które również próbuje się powiązać ze spożyciem syropu. Mechanizm, który miałby być za to odpowiedzialny, nie został do końca zidentyfikowany, ale powstało kilka hipotez, które mogłyby tłumaczyć to powiązanie. Winą za nadciśnienie próbuje się obarczyć powstawanie dużej ilości kwasu moczowego, o czym wspominaliśmy przy okazji dny moczanowej. Kwas moczowy działa przeciwstawnie do tlenku azotu – substancji, której zadaniem jest rozszerzanie światła naczyń. Gdy naczynia się obkurczają, dochodzi do wzrostu ciśnienia tętniczego. Wpływ na wzrost ciśnienia może mieć także hiperinsulinemia oraz zwiększona ekspresja receptora typu 1 angiotensyny II przy stabilnej syntezie angiotensynogenu w wątrobie i reniny w nerkach.

8. Nowotwory

Nadmierna podaż syropu może się również wiązać z większym ryzykiem zachorowania na nowotwory. Jest to jednak powiązane przede wszystkim z otyłością, do której może ta nadmierna podaż doprowadzić. Zwiększone ryzyko zachorowania tłumaczy się także możliwością wywoływania silnego stresu oksydacyjnego przez fruktozę. Dane dotyczące powiązania nowotworów z konsumpcją syropu nie są jednak do końca jednoznaczne, bo proces powstawania nowotworów jest bardzo złożony. Trzeba mieć jednak na uwadze, że taka zależność może występować.

Podkreślić też należy, że problemy, które mogą towarzyszyć spożyciu syropu glukozowo-fruktozowemu dotyczą przede wszystkim sytuacji, w których jego konsumpcja jest nadmierna. Ze względu jednak na wszechobecność syropu nie trudno przekroczyć bezpieczne dawki. W codziennej diecie należy więc unikać nie tylko sacharozy, czyli cukru stołowego, ale również dodawanego do produktów syropu glukozowo-fruktozowego.

Zdjęcie główne: Photo credit: Upupa4me / Foter / CC BY-SA

Dołącz do naszej akcji 'Kupuję bez syropu glukozowo-fruktozowego' na Facebooku: https://www.facebook.com/events/850079591778557

Inne materiały akcji:

8 razy nie dla syropu GF. Jak syrop wpływa na nasze zdrowie?

Jakie są konsekwencje spożywania syropu glukozowego? INFOGRAFIKA

Syrop glukozowo – fruktozowy od kuchni. Jak się produkuje SGF?

Dołącz do naszej akcji 'Kupuję bez syropu glukozowo - fruktozowego' na Facebooku: https://www.facebook.com/events/850079591778557