Czym jest SGA?

Syndrom gotowości anorektycznej jest zespołem wskaźników, które mogą nasuwać podejrzenie ryzyka rozwinięcia się pełnoobjawowego zaburzenia. Wskaźniki te lokują się we wszystkich sferach funkcjonowania: zarówno poznawczej, behawioralnej, jak i emocjonalnej. Informują o nieprawidłowościach w zakresie realizowania potrzeby jedzenia i stosunku do swojego ciała. Diagnoza syndromu gotowości anorektycznej nie przesądza jednak o wystąpieniu tego zaburzenia. Jest po prostu czynnikiem ryzyka i ujawnia się pod postacią zachowań anorektycznych.

Zachowania anorektyczne

Zachowaniami anorektycznymi nazwano takie zachowania, które wskazują na nieprawidłowości w podejściu do jedzenia i własnego ciała. Wyróżnić tu należy:

- wzmożone zainteresowanie jedzeniem, jego wartościami odżywczymi

- przesadne zainteresowanie dietami i/lub innymi sposobami kontroli masy ciała

- wzmagającą się okresowo aktywnością fizyczną

- podatność na wpływy reklam, kultury masowej

- przesadne skupianie się na wyglądzie i ciele

- porównywanie się z innymi i niedoceniane własnej atrakcyjności

- chwiejność emocjonalna, która jest warunkowana przede wszystkim stosunkiem do ciała i jedzenia

- tendencja do kontrolowania masy ciała

- napięcie emocjonalne związane z tendencją do kontrolowania wagi

- perfekcjonizm, wzmożona potrzeba rywalizacji i/lub kontroli

Diagnoza SGA

Wszystkie te zachowania mogą świadczyć o predyspozycjach do rozwinięcia się pełnoobjawowej anoreksji. Oczywiście pojedynczy sygnał nie jest jeszcze diagnostyczny. Trzeba pamiętać, że wszystkie te objawy mogą się okazjonalnie ujawniać np. w sytuacjach obniżonego nastroju czy stresu. Dopiero połączenie kilku czynników, czyli występowanie zespołu wskaźników, i ich większa niż przeciętnie siła świadczy o syndromie gotowości anorektycznej. SGA odróżnia się od anoreksji tym, że zachowania anorektyczne są mniej nasilone niż w anoreksji, przebiegają łagodniej i występują okresowo. SGA jest więc stanem przedchorobowym anoreksji.

Dzięki wyodrębnieniu zachowań anorektycznych możemy lepiej zrozumieć, dlaczego tylko u niektórych osób rozwija się pełnoobjawowa anoreksja w odpowiedzi na problemy intrapsychiczne i interpersonalne i dlaczego tylko część osób jest tak bardzo podatna na wpływy kultury masowej.

Co sprzyja wystąpieniu SGA?

Zakłada się, że wystąpienie syndromu gotowości anorektycznej jest związane z wystąpieniem splotu niekorzystnych czynników rodzinnych, psychologicznych i społeczno-kulturowych w okresie dzieciństwa, co sprawia, że dorasta się w niesprzyjających warunkach. Takie chroniczne doświadczanie sytuacji trudnej powiązane z brakiem odpowiednich metod radzenia sobie ze stresem sprawia, że wytwarza się tendencja do radzenia sobie z problemami i napięciem przez nieprawidłowy stosunek do jedzenia i swojego ciała. W tym rozumieniu SGA i anoreksja są uznawane za specyficzny rodzaj stylu radzenia sobie ze stresem. Oczywiście łączy się to z niską samooceną, perfekcjonizmem i nasiloną potrzebą rywalizacji. Postawy lękowe wytworzone przez nieprawidłowe procesy wychowania mogą też wzmagać skupianie się na swoim ciele i tendencje do tłumienia lęków przez kompulsywne samodoskonalenie. Inaczej mówiąc, koniecznym warunkiem wystąpienia SGA jest wystąpienie sytuacji trudnej.

Po co tworzenie kolejnych zaburzeń?

Można by się zastanawiać, po co tworzyć kolejne jednostki zaburzeń, takie jak syndrom gotowości anorektycznej, skoro mamy już tak wiele zdefiniowanych zaburzeń odżywiania. Diagnoza SGA jest jednak potrzebna. Zaobserwowanie zachowań anorektycznych, czyli rozpoznanie syndromu gotowości anorektycznej, umożliwi szybsze zareagowanie na problem. Na tym etapie wprowadzanie środków profilaktycznych (np. nauka metod radzenia sobie ze stresem) i/lub leczenia będzie znacznie bardziej efektywne niż przy pełnoobjawowej anoreksji.

Więcej o nieleczonej anoreksji można przeczytać w artykule: Nieleczona anoreksja i jej konsekwencje dla zdrowia

Zdjęcie główne: Photo credit: mst7022 / Foter / CC BY