Chciałabym zacząć pić więcej naparów z ziół. Jednak kompletnie nie wiem, jakie poszczególne zioła mają działanie. Mogłabym prosić o kilka słów na temat podstawowych ziół takich jak mięta, rumianek czy szałwia?

Ela, 47 l.


Jest kilka podstawowych ziół, które każdy z nas powinien mieć w swojej naturalnej apteczce i przyjmować doraźnie lub w sposób ciągły. Co trzeba wpisać na taka listę?

Rumianek

W Polsce można spotkać rumianek na łąkach, nieużytkach, jest również uprawiany. Cenionym składnikiem rumianku jest olejek eteryczny, w skład którego wchodzą (-)-α-bisabolol oraz tlenki bisabololu A, B i C, a także farnezen, myrcen, kadinen i matrycyna. Ponadto w jego kwiatach znajdują się pochodne flawonowe, tj. apigenina i 7-glukozyd apigeniny. Rumianek stosowany jest zwłaszcza do leczenia dolegliwości żołądkowy - jelitowych zwłaszcza wzdęć, odbijania, stanów zapalnych układu pokarmowego. Badania wykazały bowiem, że składniki ekstraktu z rumianku  wykazują działanie przeciwzapalne, przeciwwrzodowe, abtybakteryjne i przeciwirusowe. 

Rumianek oraz otrzymane z niego ekstrakty mogą mieć również działanie antyświądowe i antydepresyjne. Dostępne wyniki badań dla (-)-α-bisabololu wykazują, że związek ten jako główny składnik koszyczka rumianku jest nietoksyczny i nie wykazuje działania teratogennego. Okazało się jednak, że przyjmowanie rumianku i warfaryny (organiczny związek chemiczny, pochodna kumaryny, jest antagonistą witaminy K) może zwiększyć ryzyko krwotoku. Istnieje również interakcja rumianku ze składnikami hormonalnej terapii zastępczej, poprzez współzawodniczenie o receptory estrogenowe. Można spodziewać się niekorzystnych reakcji w trakcie przyjmowania dużych ilości ekstraktów rumianku w czasie terapii antykoncepcyjnej.

Mięta pieprzowa

W liściach mięty znajdziemy olejek eteryczny, garbniki, kwasy fenolowe (rozmarynowy, chlorogenowy), tritermeny, karotenoidy, flawonoidy. Dzięki tak bogatemu składowi napary i wyciągi alkoholowe mięty pieprzowej stosuje się przy zaburzeniach trawienia,braku łaknienia, we wzdęciach, nudnościach, nieżycie żołądka i jelit, stanach skurczowych przewodu pokarmowego oraz pomocniczo w przebiegu kamicy żółciowej, wirusowego zapalenia wątroby, a co ciekawe - w celu zapobiegania chorobie lokomocyjnej. Należy jednak być ostrożnym w przypadku nadkwaśności, ponieważ mięta może nasilać dolegliwości z nią związane.

Olejek z mięty pieprzowej pobudza do działania żołądek i wątrobę oraz ułatwia trawienie, działa też przeciwbólowo, antyseptycznie i rozkurczowo.

Szałwia lekarska

Szałwia jest bardzo promowana i szeroko stosowana. Jej liście oprócz olejku eterycznego zawierają wiele innych związków biologicznie czynnych, m.in. garbniki, saponiny. Cenionym składnikiem szałwii są karnozol i kwas karnozynowy, które wykazują działanie przeciwutleniające. Napar z szałwii ma działanie antybakteryjne, antywirusowe, przeciwalergiczne, przeciwwirusowe, przeciwbólowe. Chroni też przed wystąpieniem nowotworów, miażdżycy i cukrzycy.

Szałwii nie zaleca się w czasie karmienia i laktacji, przyjmowania leków przeciwzakrzepowych oraz w przypadku ostrych nieżytów żołądka, padaczki i nowotworów pobudzanych przez hormony estrogenowe. Duże dawki podawane doustnie przez dłuższy czas mogą wywołać nudności, wymioty, otępienie.

Skrzyp polny

Skrzyp polny jest doskonale znany praktycznie w całej Europie. To świetne źródło polifenolli, saponin, związków mineralnych,  kwasów organicznych oraz roślinnych steroli. Jako najczęściej wymienianą zaletę skrzypu polnego podaje się zawartość krzemu, dzięki czemu szałwia korzystnie wpływa na wygląd włosów, skóry i paznokci oraz utrzymuje elastyczność naczyń krwionośnych. Mnogość przeciwutleniaczy zawartych w skrzypie polnym pomaga organizmowi w walce z wolnymi rodnikami.

Skrzyp polny jest źródłem antywitaminy B1,  jego długotrwałe przyjmowanie może doprowadzić do niedoborów witaminy B1 (tiaminy). W trakcie kuracji, konieczna jest jednoczesna suplementacja tiaminy.

Pokrzywa zwyczajna

Pokrzywa znana jest zwłaszcza jako środek na obrzęki i zaburzenia układu moczowego, lecz jej właściwości, ze względu na bogaty skład, są zdecydowanie szersze. Do celów leczniczych wykorzystywane są liście jeszcze przed kwitnieniem. Są one bogate w chlorofil, ksantofil, karoten, taniny, witaminy C, K i B2, kwas pantotenowy oraz garbniki i flawonoidy (kemferol, kwercetyna, rutyna, izoramnetyna). Oprócz wyżej wymienionych związków zidentyfikowano także składniki lotne (2-metyloheptanon), kwasy organiczne oraz znaczne ilości składników mineralnych (głównie wapń, magnez, żelazo, krzem). Napary z liści pokrzywy stosuje się przy leczeniu chorób układu moczowego, zmniejszenia dolegliwości związanych z alergią, zmniejszenia stanów zapalnych, obniżenia poziomu cholesterolu, mocznika, ciśnienia tętniczego krwi.

Pokrzywa zwyczajna z powodzeniem może być stosowana jako naturalny i bezpieczny lek przy wielu schorzeniach. Roślina ta jest bezpieczna i nie wpływa toksycznie na komórki.

Bibliografia:

Lamer-Zarewska E., Kowal-Gerczak B., Niedworok J. (red.): Fitoterapia i leki roślinne. PZWL, Warszawa 2007

Andersen S, Wold JK. Water-soulbe glycoprotein from Urtica dioica leaves. Phytochem 1978; 17(11):1875-7

Oszmiański J.: Polifenole jako naturalne przeciwutleniacze w żywności. Przem. Spoż., 1995 (3), 94-96

Ball S.: Antyoksydanty w medycynie i zdrowiu człowieka. Medyk Warszawa 2001

Johnson T., Sohn J., Inman W.D., Bjeldanes L.F., Rayburn K.: Lipophilic stinging nettle extracts possess potent anti -inflammatory activity, are not cytotoxic and may be superior to traditional tinctures for treating inflammatory disorders. Phytomedicine. 2013, 20 (2), 143–147

Zdjęcie pochodzi z: wuestenigel via Foter.com / CC BY